Araştırma Makalesi
2005-2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programları ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yer Alan Seyahatnamelerin Değerlendirilmesi
Öz
Bu araştırmada, 2005 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programları ve sosyal bilgiler ders kitaplarında seyahatnamelerin kullanım durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde, sosyal bilgiler programındaki seyahatnamelerin kullanımı ve seyahatnamelerle ilişkilendirilen kazanımların belirlenmesinin yanı sıra hedeflere ulaşmak için hangi seyyahların hangi seyahatnamelerinin ders kitaplarında kullanıldığı da tespit edilmiştir. 2005 sosyal bilgiler öğretim programında seyahatnamelerin doğrudan kullanıldığı iki kazanıma yer verilirken, 2018 sosyal bilgiler öğretim programında ise üç kazanıma yer verildiği saptanmıştır. Doğrudan kullanılan kazanım sayısının bir önceki programa göre arttığı belirlenmiştir. Araştırmada; 2005 öğretim programına göre 2018 öğretim programında seyahatname kullanımının artırılmasının ders kitaplarına da yansıdığı ve bu durumun seyahatnamelerin önemini artırdığı söylenebilir. Çalışmada ulaşılan bulgulardan hareketle uygulamaya ve ileri araştırmalara yönelik öneriler getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Sosyal bilgiler öğretim programları edebi ürün seyahatname seyyah
Kaynakça
- Altıntaş, M. (2019). İbn Battûta’ya göre Anadolu şehirlerinde siyâsî, dinî, ilmî, içtimâî ve iktisâdî hayat, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri. (genişletilmiş 2. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Arıkan, Z. (2003). Robert Mantran. İslam Ansiklopedisi, (Cilt: 28, ss. 30-31) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2https://islamansiklopedisi.org.tr/muellif/ 28.03.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
- Ata, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programı ve seyahatnameler: “Çocuklar, ninelerimiz ve dedelerimiz çok yardımseverdi”. Türk Yurdu Dergisi, 30, 164-166.
- Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/69992.
- Beldağ, A. ve Aktaş, E . (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımı: Nitel bir çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2) , 953-981. https://doi.org/10.17556/jef.72887.
- Busbecq, O.G. (2005). Türk mektupları, kanuni döneminde Avrupalı bir elçinin gözlemleri (1555-1560), (Çev: Derin Türkömer), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Canaye, P.F. (2017). Fresne - Canaye seyahatnamesi 1573, (Çev: Teoman Tunçdoğan), İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Çelik, A. (2016), Sosyal bilgiler dersi öğretiminde Evliya Çelebi seyahatnamesi’nin kullanımı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Çelik, A. ve Çetin, T. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretiminde Evliya Çelebi seyahatnamesi’nin kullanımı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2336-2359. https://doi.org/10.33206/mjss.518282.
- Çetin, Z. (2013). Avrupalı gezginler gözüyle 19. yüzyılda Batı Anadolu, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitiminde edebî metnin yeri ve anlamı. Millî Eğitim Dergisi, 34(169). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/470207
- Ellison, J. (2002). George Sandys: travel, colonialism and tolerance in the 17th century, First Published, Cambridge: D.S. Brewer.
- Etensel, A. İ. (2007). “Bir yazın türü olarak doğu seyahatnameleri”, Littera, c. 21, http://www.littera.hacettepe.edu.tr/TURKCE/21_cilt/ildem.pdf 15.04.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
- Eyice, S. (1975). Bertrandon de la Broquière ve seyahatnâmesi. İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, 6, 85-126. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/13083
- Gerlach, S. (2010). Türkiye günlüğü, (Çev. Türkis Noyan ), İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Gündüz, N. (2019). Bir kadın seyyahın kaleminden Osmanlı’da 18. yüzyıl saraylı kadın erkek giysileri: bir kültürü tanımak. Millî Folklor Dergisi, 124, 121-135. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/907519
- Gürer, S. (2010). XVII-XVIII ve XIX. yüzyıllarda Fransız seyahatnamelerinde Osmanlı toplumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Horvath, B. (2010). Anadolu 1913, (Çev: Tarık Demirkan), Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizx gi romanların kullanımı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- Kahraman, S. A. (2013). Evliya Çelebi ile devr-i alem. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kırca, H. S. (2010). İngiliz seyyah Sir Charles Fellows’un eserlerinde Türkiye ve Türk imajı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Krause, P.R. (2005). Türkiye 1915, (Çev: Nurettin Süleymangil), İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Kurşun, Z. (2012). Seyyah-ı alem Evliya Çelebi. Çoşkun Yılmaz (Ed.), Evliya Çelebi Atlası içinde, 86-91, MEDAM, İstanbul: Mahya.
- Maden, S. (2008). Türk edebiyatında seyahatnameler ve gezi yazıları, travelbook and ıtinerary ın Turkish literature, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 37, 147-158. http://www.turkiyatjournal.com/Makaleler/1586163345_Sedat%20MADEN.pdf
- Mc Gowan, T. ve Guzzetti, B. (2003). Edebiyat temelli sosyal bilgiler öğretimi. A. Doğanay (çev.). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (11), https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4367/59729 10.04.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
- MEB (2005). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (4-5 ve 6-7). http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden 31.05.2020 tarihinde indirilmiştir.
- Oruç, Ş. ve Aygün, M. (2018). Sosyal bilgiler ders kitaplarında seyahatnameler, Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 1 (1), 46-57. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/587799
- Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış, C. Öztürk, (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi içinde, 2-31, Ankara: Pegem Akademi.
- Sanz, M.S.Y. (2010). Türkiye'nin dört yılı 1552 – 1556, (Çev: Ahmet Kurutluoğlu), İstanbul: Tercüman Yayınları.
- Şeşen, R. (2012). İbn-i Fadlan seyahatnamesi, (3. Baskı), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- Şimşek, A. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde tarihsel hikâyeye yönelik öğrenci görüşleri, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 187-202. http://www.gefad.gazi.edu.tr/tr/download/article-file/77220
- Şimşek, A. (2015). Sosyal bilgiler derslerinde bir öğretim materyali olarak edebi ürünler. M. Safran, (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (4. baskı) içinde, 390-409. Ankara: Pegem Akademi.
- Şirin, İ. (2020). Seyahatnamelerin sosyal bilimlerde kullanım değeri: Seyahatname metodolojisi geliştirmenin zorunluluğu, Türk Yurdu Dergisi, 30, 53-58. https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=760
- Uygur, E. (2006). Jean potocki ve kafkasya seyahatnamesi, Modern Türk Araştırmaları Dergisi, 3(2), 29-37. http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/III-2_Haziran2006/23_MTAD_3-2_EUygur.pdf
- Yakar, H. (2013). Cumhuriyetten günümüze uygulanmış olan ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programlarında seyahatnamelerin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Yancı, Ü. (2016). Batılıların gözünde osmanlı kadını imajı üzerine bir değerlendirme, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23, 381-396. DOI : 10.16992/ASOS.1039
- Yazıcı, H. (2009). Seyahatname, İslam Ansiklopedisi (Cilt 37, ss. 9-11) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Yeşilbursa, C. C., ve Sabancı, O. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünlerin kullanımına yönelik görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 19-33. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/181507
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8th ed.), Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Yıldız, M. (2007). Fransız gezgin Charles Texier’in Küçük Asya’sının Anadolu kültür tarihindeki yeri, EKEV Akademi Dergisi, 11(31), 171-178.
- Wittman, W. (1803) Travels in Turkey, Asia minor, Syria and across the desert into Egypt during the years 1799, 1800 and 1801 in company with The Turkish army, and The British military mission, printed for richard phillips, No: 71, London: St. Paul’s Church Yard.
Yıl 2021,
Cilt: 10 Sayı: 1, 371 - 391, 26.03.2021
Öz
In this study, it was aimed to determine the usage status of travel books in 2005 and 2018 social studies curricula and social studies textbooks. Descriptive analysis technique, one of the qualitative research methods, was used in the study. As a result of the findings obtained from the research, it was determined that the travel books used in the social studies program and the gains associated with the travel books, as well as which travel books were used in the textbooks to reach the goals. In the 2005 social studies curriculum, two achievements were used in which the travel books were used directly, while in the 2018 social studies curriculum, three achievements were found. It has been determined that the number of gains directly used has increased compared to the previous program. In the study; According to the 2005 curriculum, it can be said that increasing the use of travel books in the 2018 curriculum is reflected in the textbooks and this situation increases the importance of travel books. Based on the findings reached in the study, suggestions for application and advanced research have been made.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Altıntaş, M. (2019). İbn Battûta’ya göre Anadolu şehirlerinde siyâsî, dinî, ilmî, içtimâî ve iktisâdî hayat, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri. (genişletilmiş 2. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Arıkan, Z. (2003). Robert Mantran. İslam Ansiklopedisi, (Cilt: 28, ss. 30-31) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2https://islamansiklopedisi.org.tr/muellif/ 28.03.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
- Ata, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programı ve seyahatnameler: “Çocuklar, ninelerimiz ve dedelerimiz çok yardımseverdi”. Türk Yurdu Dergisi, 30, 164-166.
- Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/69992.
- Beldağ, A. ve Aktaş, E . (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımı: Nitel bir çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2) , 953-981. https://doi.org/10.17556/jef.72887.
- Busbecq, O.G. (2005). Türk mektupları, kanuni döneminde Avrupalı bir elçinin gözlemleri (1555-1560), (Çev: Derin Türkömer), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Canaye, P.F. (2017). Fresne - Canaye seyahatnamesi 1573, (Çev: Teoman Tunçdoğan), İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Çelik, A. (2016), Sosyal bilgiler dersi öğretiminde Evliya Çelebi seyahatnamesi’nin kullanımı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Çelik, A. ve Çetin, T. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretiminde Evliya Çelebi seyahatnamesi’nin kullanımı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2336-2359. https://doi.org/10.33206/mjss.518282.
- Çetin, Z. (2013). Avrupalı gezginler gözüyle 19. yüzyılda Batı Anadolu, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitiminde edebî metnin yeri ve anlamı. Millî Eğitim Dergisi, 34(169). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/470207
- Ellison, J. (2002). George Sandys: travel, colonialism and tolerance in the 17th century, First Published, Cambridge: D.S. Brewer.
- Etensel, A. İ. (2007). “Bir yazın türü olarak doğu seyahatnameleri”, Littera, c. 21, http://www.littera.hacettepe.edu.tr/TURKCE/21_cilt/ildem.pdf 15.04.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
- Eyice, S. (1975). Bertrandon de la Broquière ve seyahatnâmesi. İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, 6, 85-126. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/13083
- Gerlach, S. (2010). Türkiye günlüğü, (Çev. Türkis Noyan ), İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Gündüz, N. (2019). Bir kadın seyyahın kaleminden Osmanlı’da 18. yüzyıl saraylı kadın erkek giysileri: bir kültürü tanımak. Millî Folklor Dergisi, 124, 121-135. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/907519
- Gürer, S. (2010). XVII-XVIII ve XIX. yüzyıllarda Fransız seyahatnamelerinde Osmanlı toplumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Horvath, B. (2010). Anadolu 1913, (Çev: Tarık Demirkan), Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizx gi romanların kullanımı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- Kahraman, S. A. (2013). Evliya Çelebi ile devr-i alem. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kırca, H. S. (2010). İngiliz seyyah Sir Charles Fellows’un eserlerinde Türkiye ve Türk imajı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Krause, P.R. (2005). Türkiye 1915, (Çev: Nurettin Süleymangil), İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Kurşun, Z. (2012). Seyyah-ı alem Evliya Çelebi. Çoşkun Yılmaz (Ed.), Evliya Çelebi Atlası içinde, 86-91, MEDAM, İstanbul: Mahya.
- Maden, S. (2008). Türk edebiyatında seyahatnameler ve gezi yazıları, travelbook and ıtinerary ın Turkish literature, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 37, 147-158. http://www.turkiyatjournal.com/Makaleler/1586163345_Sedat%20MADEN.pdf
- Mc Gowan, T. ve Guzzetti, B. (2003). Edebiyat temelli sosyal bilgiler öğretimi. A. Doğanay (çev.). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (11), https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4367/59729 10.04.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
- MEB (2005). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (4-5 ve 6-7). http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden 31.05.2020 tarihinde indirilmiştir.
- Oruç, Ş. ve Aygün, M. (2018). Sosyal bilgiler ders kitaplarında seyahatnameler, Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 1 (1), 46-57. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/587799
- Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış, C. Öztürk, (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi içinde, 2-31, Ankara: Pegem Akademi.
- Sanz, M.S.Y. (2010). Türkiye'nin dört yılı 1552 – 1556, (Çev: Ahmet Kurutluoğlu), İstanbul: Tercüman Yayınları.
- Şeşen, R. (2012). İbn-i Fadlan seyahatnamesi, (3. Baskı), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- Şimşek, A. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde tarihsel hikâyeye yönelik öğrenci görüşleri, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 187-202. http://www.gefad.gazi.edu.tr/tr/download/article-file/77220
- Şimşek, A. (2015). Sosyal bilgiler derslerinde bir öğretim materyali olarak edebi ürünler. M. Safran, (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (4. baskı) içinde, 390-409. Ankara: Pegem Akademi.
- Şirin, İ. (2020). Seyahatnamelerin sosyal bilimlerde kullanım değeri: Seyahatname metodolojisi geliştirmenin zorunluluğu, Türk Yurdu Dergisi, 30, 53-58. https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=760
- Uygur, E. (2006). Jean potocki ve kafkasya seyahatnamesi, Modern Türk Araştırmaları Dergisi, 3(2), 29-37. http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/III-2_Haziran2006/23_MTAD_3-2_EUygur.pdf
- Yakar, H. (2013). Cumhuriyetten günümüze uygulanmış olan ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programlarında seyahatnamelerin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Yancı, Ü. (2016). Batılıların gözünde osmanlı kadını imajı üzerine bir değerlendirme, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23, 381-396. DOI : 10.16992/ASOS.1039
- Yazıcı, H. (2009). Seyahatname, İslam Ansiklopedisi (Cilt 37, ss. 9-11) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Yeşilbursa, C. C., ve Sabancı, O. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünlerin kullanımına yönelik görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 19-33. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/181507
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8th ed.), Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Yıldız, M. (2007). Fransız gezgin Charles Texier’in Küçük Asya’sının Anadolu kültür tarihindeki yeri, EKEV Akademi Dergisi, 11(31), 171-178.
- Wittman, W. (1803) Travels in Turkey, Asia minor, Syria and across the desert into Egypt during the years 1799, 1800 and 1801 in company with The Turkish army, and The British military mission, printed for richard phillips, No: 71, London: St. Paul’s Church Yard.
Toplam 42 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Mart 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 10 Sayı: 1 |
Cited By
Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürün Kullanımıyla İlgili Olarak Yayımlanan Makalelerin Değerlendirilmesi
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.53444/deubefd.1270798
İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Gezi Kitapları Kullanımına Yönelik Öğrenci Görüşleri
Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.34056/aujef.1352239
e-ISSN: 2147-1606