Çoklu Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Annelerin Erken Çocukluk Özel Eğitimi Hizmetleri Sürecinde Karşılaştıkları Güçlüklerin Belirlenmesi

Emel Sardohan Yıldırım; Gönül Akçamete

doi:10.30703/cije.321336

Çoklu Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Annelerin Erken Çocukluk Özel Eğitimi Hizmetleri Sürecinde Karşılaştıkları Güçlüklerin Belirlenmesi

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 74 - 89, 01.03.2014

Emel Sardohan Yıldırım , Gönül Akçamete

https://doi.org/10.30703/cije.321336

Cited By: 8

Öz

Çoklu yetersizliğe sahip olan çocuklar için erken çocukluk özel eğitimi bu çocukların gelişimi, eğitimi ve ailenin yaşam kalitesinin yükselmesi yasal düzenlemelerde yer almasına karşın uygulamalarda bazı güçlükler yaşanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, çoklu yetersizliğe sahip çocuğu annelerin erken çocukluk özel eğitimi hizmetlerinden yararlanma sürecinde karşılaştıkları güçlükleri belirlemek ve ortaya çıkan sonuçlara ilişkin çözüm önerileri üretmektir. Veriler nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırmaya Ankara ilinde ikamet eden çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olan ve çocuklarının yaşları 1 ve 7 arasında değişen 6 anne katılmıştır. Veriler tümevarım yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Araştırmada ortaya çıkan bulgulara göre görüşmeye katılan annelerin çocuğunun yetersizliğini öğrendiği zaman şok geçirdikleri, annelerin çocuklarını büyütme sürecinde en büyük destekçilerinin kendi anneleri olduğu, annelerin komşuları, akrabaları tarafından çocuklarını okula ve özel eğitim kurumuna gönderme sürecinde de olumsuz tepkilerle karşılaştıkları ve umutsuzluğa düştükleri, annelerin EÇÖE ile ilgili yasa ve yönetmeliklerde yer alan kısımları bilmedikleri ancak özel eğitimle ilgili yasa ve yönetmelikleri bildikleri, çoklu yetersizliğe sahip çocukların, erken çocukluk döneminde sosyal beceri, iletişim becerileri ve öz bakım becerilerini yerine getirmede ve çocukların kaynaştırma uygulamalarının yürütüldüğü sınıflarda eğitim almakta güçlük yaşadığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk özel eğitimi, çoklu yetersizliğe sahip çocuk, yarı yapılandırılmış görüşme

Kaynakça

ABD Eğitim Bakanlığı, “Building the legacy: IDEA 2004”, Erişim Adresi: http://idea.ed.gov/explore/home Erişim Tarihi: 15.11.2012
Akçamete, G. ve Kargın, T. (1996). İşitme Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Gereksinimlerinin Belirlenmesi, Özel Eğitim Dergisi, 2 (2), 7– 24.
Akkök, F., Askar, P. ve Karacı, N. (1992). Özürlü Bir Çocuğa Sahip Anne- Babalardaki Stresin Yordanması, Özel Eğitim Dergisi. 1(2) s: 8-12.
Ayyıldız, E. (2007). Çok Engelli Çocuklarda Erken Müdahale, Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Dergisi.3(10), 50-52.
Bahçeci, B., (2009). Çok Engelli Çocuklara İletişim Becerilerinin Kazandırılmasında Yoğunlaştırılmış Karşılıklı Etkileşim Yönteminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Bıyıklı, L. (1989). Özürlü Çocuk Toplum ve Aile, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 22(3) s: 633-640.
Bogdan, R. C ve Biklen, S. K. (2003). Qualitative Research for Education: An introduction to Theories and Methods (4th ed.). New York: Pearson Education group.
Cavkaytar, A., Ardıç, A., Özbey, F., Sönmez, M., Özdemir, O., ve Aksoy, V. (2010). Özel eğitimde aile eğitimi ve rehberliği, Cavkaytar, A., (Ed). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
Cohen, L. ve Manion, L (1997) Research Methods in Education (4th Ed.). London, Routledge
Çürük N. (2008) Ankara İl Merkezindeki İş Okullarında 1. ve 4. Sınıfa Devam Eden Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Kaygı ve Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştıkları Problemlere Göre İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Deniz, M.E., Dilmaç, B., Arıcak, O.T. (2009). Engelli Çocuğa Sahip olan Ebeveynlerin Durumluk-Sürekli Kaygı ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi cilt 6, sayı 1. Erişim: http://www.insanbilimleri.com
Doğan, M., (2010), İşitme Engelli Çocuğu Olan Ve Olmayan Ana-Babaların Stres, Depresyon Ve Sürekli Kaygı Belirtileri Yönünden Karşılaştırılması, International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), Aralık, 2010, 2: 3 Evans, L. (2007). Inclusion. New York: Routledge.
Evcimen, E. (1996). Zihin Engelli Çocuğu Olan Ailelerin (Anne Ve Babaların) Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
Flick, U. (2006). An Introduction to Qualitative Research (3th Edt.). London: Sage Publications.
Freedman, R. I., Krauss, M. W. ve Seltzer, M. M. (1997). Aging Parents’ Residential Plans for Adult Children with Mental Retardation. Mental Retardation. 35(2) pp: 114-123.
Gölalmış Erhan, G., (2005). Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Umutsuzluk, Karamsarlık, Sosyal Destek Algılarının ve Gelecek Planlarının İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Guerin, P. J. ve Fay, L. F. (1988). Triangles in Marital Conflict. The Family, 12(1), 8-18.
Hatton, C., Emerson, E., Graham, H, Blacher, J. ve Llewellyn, G. (2010). Changes in Family Composition and Marital Status in Families With a Young Children With Cognitive Delay. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23 14-26
Horn, E., Lieber, J., Sandall, S., Schwartz, I., ve Worley, R. (2002). Supporting Young Children’s IEP Goals in inclusive Settings Through Embedded Learning Opportunities. Topics in Early Childhood Special Education, 20, 208–223.
Kamenopoulou, L., (2012) A Study on the Inclusion Of Deafblind Young People in Mainstream Schools: Key Findings and Implications for Research and Practice,British Journal of Special Education, Volume 39 • Number 3, NASEN.
Kampfe, C. M. (1989). Parental Reaction to a Child’s Hearing impairment. American Annals of the Deaf, 134, 255-259. Karasar, N. (2009). Bilmsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları
Kazak, A. E. ve Marvin, R. S. (1984). Differences, Difficulties and Adaptation: Stress and Social Networks in Families with a Handicapped Child. Family Relations, 33, 67-77.
Kesiktas, A.D., ve Akcamete, A.G. (2011). The Relationship of Personnel Preparation to the Competence of Teachers of Students With Visual impairments in Turkey. Journal of Visual Impairment and Blindness, 105(2), 108-124.
Kırcaali-İftar, G. (1999). Bilim ve araştırma. A. A. Bir (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, 1-10.
Köksal, G., ve Kabasakal, Z., (2012). Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ebeveynlerin Yaşamlarında Algıladıkları Stresi Yordayan Faktörlerin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt 32.
Luterman, D. (1979). Counseling the Parents of Hearing-impaired Children. Boston: Little, Brown ve Company. Meral B.F. (2006) Babaların Zihin Engelli Çocuklarının Yetiştirilmesine Yönelik Katılım Durumlarının Belirlenmesi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Mert, E. (1997). Farklı Engel Grubunda Çocuğu Olan Anne ve Babaların Gereksinimlerinin Karşılaştırılması, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006)., T.C. Resmi Gazete, 26184, 31.05.2006.
Mooney, L. R., (2011) Inclusive Education for Students With Severe Disabilities: Illuminating The Issues, Graduate Dıvısıon Of Educatıonal Research Calgary, Alberta
Oskargil, G. E. (2002). İşitme Engelli Çocuğu Olan Annelerin Stres ve Aile içi Uyum Düzeylerinin İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Özekes, M., Girli, A.,Yurdakul, A. ve Sarısoy, M. (1998). Evlilik İlişkisinde Engelli Bir Çocuğa Sahip Olmanın Rolü. İnternetten 02.03.2013 tarihinde erişilmiştir. www.isikozelegitim.com/index2.php?id=22vealt_id=e - 38k
Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, V., Aydın, H. İ., Akın, R. ve Gökçay, E. (2003). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45 (2), 156-64
Risdal, D. ve Singer,G. (2004). Marital Adjustment in Parents of Children with Disabilities: A Historical Review And Meta-Analysis, Research ve Practice for Persons with Severe Disabilities, 29 (2), 95-103
Sardohan, E., (2011). İlköğretimde Birden Fazla Yetersizliğe Sahip Öğrencilerin Etkili Kaynaştırılması İle İlgili Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Seltzer, M. M. ve Krauss, M. W. (1989). Aging Parents with Adult Mentally Retarded Children: Family Risk Factors and Sources of Support. American Association on Mental Retardation. 94 (3) pp: 303-312.
Sucuoğlu, B, (1995) Özürlü Çocuğu Olan Anne-Babaların Gereksinimlerinin Belirlenmesi Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2 (1), 10-18
Yates, A., (2012), Supporting Parents of Young Children With Severe Disabilities: An Action Research Study, Fielding Graduate University
Yazıcı, A. B. (2009). Çok Engelli Çocukların Annelerinin Çocuklarının Gelişimlerine İlişkin Görüşlerinin Betimlenmesi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.

Determination Of Difficulties Encountered By Mothers Having Children With Multiple Disabilities During Early Childhood Special Education Services Process

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 74 - 89, 01.03.2014

Emel Sardohan Yıldırım , Gönül Akçamete

https://doi.org/10.30703/cije.321336

Cited By: 8

Öz

Early childhood special education (ECSE) is support services including critical implementations in issues like increasing the quality of life of children with multiple disabilities and their families, providing them with education services and decreasing the negative effects of disabilities and developmental delays (Howard, Williams and Lepper, 2010). Even though early childhood special education, the development and education of these children, and increasing the quality of life of families are included in legal regulations, many difficulties are encountered in their implementation. This study aims to determine the difficulties encountered by the mothers having children with multiple disabilities during early childhood special education services and suggest solutions for the results. Data were obtained through semi-structured interview technique from qualitative research methods. The study included 6 mothers living in Ankara Province and having children with multiple disabilities whose ages ranged between 1 and 7 years. Data were analyzed by inductive analysis technique. The study found that the mothers felt shocked upon learning the disabilities of their children, the biggest supporters of the mothers when raising their children were their own mothers, they had negative responses from their neighborhood and relatives upon sending their children to school and special education institutions, children with multiple disabilities had difficulties in fulfilling social skills, communicative skills and self care skills in early childhood period and children had difficulties in getting education in classes applying mainstreaming implementations.

Anahtar Kelimeler

Early childhood special education, Children with multiple disabilities

Kaynakça

ABD Eğitim Bakanlığı, “Building the legacy: IDEA 2004”, Erişim Adresi: http://idea.ed.gov/explore/home Erişim Tarihi: 15.11.2012
Akçamete, G. ve Kargın, T. (1996). İşitme Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Gereksinimlerinin Belirlenmesi, Özel Eğitim Dergisi, 2 (2), 7– 24.
Akkök, F., Askar, P. ve Karacı, N. (1992). Özürlü Bir Çocuğa Sahip Anne- Babalardaki Stresin Yordanması, Özel Eğitim Dergisi. 1(2) s: 8-12.
Ayyıldız, E. (2007). Çok Engelli Çocuklarda Erken Müdahale, Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Dergisi.3(10), 50-52.
Bahçeci, B., (2009). Çok Engelli Çocuklara İletişim Becerilerinin Kazandırılmasında Yoğunlaştırılmış Karşılıklı Etkileşim Yönteminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Bıyıklı, L. (1989). Özürlü Çocuk Toplum ve Aile, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 22(3) s: 633-640.
Bogdan, R. C ve Biklen, S. K. (2003). Qualitative Research for Education: An introduction to Theories and Methods (4th ed.). New York: Pearson Education group.
Cavkaytar, A., Ardıç, A., Özbey, F., Sönmez, M., Özdemir, O., ve Aksoy, V. (2010). Özel eğitimde aile eğitimi ve rehberliği, Cavkaytar, A., (Ed). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
Cohen, L. ve Manion, L (1997) Research Methods in Education (4th Ed.). London, Routledge
Çürük N. (2008) Ankara İl Merkezindeki İş Okullarında 1. ve 4. Sınıfa Devam Eden Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Kaygı ve Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştıkları Problemlere Göre İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Deniz, M.E., Dilmaç, B., Arıcak, O.T. (2009). Engelli Çocuğa Sahip olan Ebeveynlerin Durumluk-Sürekli Kaygı ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi cilt 6, sayı 1. Erişim: http://www.insanbilimleri.com
Doğan, M., (2010), İşitme Engelli Çocuğu Olan Ve Olmayan Ana-Babaların Stres, Depresyon Ve Sürekli Kaygı Belirtileri Yönünden Karşılaştırılması, International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), Aralık, 2010, 2: 3 Evans, L. (2007). Inclusion. New York: Routledge.
Evcimen, E. (1996). Zihin Engelli Çocuğu Olan Ailelerin (Anne Ve Babaların) Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
Flick, U. (2006). An Introduction to Qualitative Research (3th Edt.). London: Sage Publications.
Freedman, R. I., Krauss, M. W. ve Seltzer, M. M. (1997). Aging Parents’ Residential Plans for Adult Children with Mental Retardation. Mental Retardation. 35(2) pp: 114-123.
Gölalmış Erhan, G., (2005). Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Umutsuzluk, Karamsarlık, Sosyal Destek Algılarının ve Gelecek Planlarının İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Guerin, P. J. ve Fay, L. F. (1988). Triangles in Marital Conflict. The Family, 12(1), 8-18.
Hatton, C., Emerson, E., Graham, H, Blacher, J. ve Llewellyn, G. (2010). Changes in Family Composition and Marital Status in Families With a Young Children With Cognitive Delay. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23 14-26
Horn, E., Lieber, J., Sandall, S., Schwartz, I., ve Worley, R. (2002). Supporting Young Children’s IEP Goals in inclusive Settings Through Embedded Learning Opportunities. Topics in Early Childhood Special Education, 20, 208–223.
Kamenopoulou, L., (2012) A Study on the Inclusion Of Deafblind Young People in Mainstream Schools: Key Findings and Implications for Research and Practice,British Journal of Special Education, Volume 39 • Number 3, NASEN.
Kampfe, C. M. (1989). Parental Reaction to a Child’s Hearing impairment. American Annals of the Deaf, 134, 255-259. Karasar, N. (2009). Bilmsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları
Kazak, A. E. ve Marvin, R. S. (1984). Differences, Difficulties and Adaptation: Stress and Social Networks in Families with a Handicapped Child. Family Relations, 33, 67-77.
Kesiktas, A.D., ve Akcamete, A.G. (2011). The Relationship of Personnel Preparation to the Competence of Teachers of Students With Visual impairments in Turkey. Journal of Visual Impairment and Blindness, 105(2), 108-124.
Kırcaali-İftar, G. (1999). Bilim ve araştırma. A. A. Bir (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, 1-10.
Köksal, G., ve Kabasakal, Z., (2012). Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ebeveynlerin Yaşamlarında Algıladıkları Stresi Yordayan Faktörlerin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt 32.
Luterman, D. (1979). Counseling the Parents of Hearing-impaired Children. Boston: Little, Brown ve Company. Meral B.F. (2006) Babaların Zihin Engelli Çocuklarının Yetiştirilmesine Yönelik Katılım Durumlarının Belirlenmesi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Mert, E. (1997). Farklı Engel Grubunda Çocuğu Olan Anne ve Babaların Gereksinimlerinin Karşılaştırılması, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006)., T.C. Resmi Gazete, 26184, 31.05.2006.
Mooney, L. R., (2011) Inclusive Education for Students With Severe Disabilities: Illuminating The Issues, Graduate Dıvısıon Of Educatıonal Research Calgary, Alberta
Oskargil, G. E. (2002). İşitme Engelli Çocuğu Olan Annelerin Stres ve Aile içi Uyum Düzeylerinin İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Özekes, M., Girli, A.,Yurdakul, A. ve Sarısoy, M. (1998). Evlilik İlişkisinde Engelli Bir Çocuğa Sahip Olmanın Rolü. İnternetten 02.03.2013 tarihinde erişilmiştir. www.isikozelegitim.com/index2.php?id=22vealt_id=e - 38k
Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, V., Aydın, H. İ., Akın, R. ve Gökçay, E. (2003). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45 (2), 156-64
Risdal, D. ve Singer,G. (2004). Marital Adjustment in Parents of Children with Disabilities: A Historical Review And Meta-Analysis, Research ve Practice for Persons with Severe Disabilities, 29 (2), 95-103
Sardohan, E., (2011). İlköğretimde Birden Fazla Yetersizliğe Sahip Öğrencilerin Etkili Kaynaştırılması İle İlgili Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Seltzer, M. M. ve Krauss, M. W. (1989). Aging Parents with Adult Mentally Retarded Children: Family Risk Factors and Sources of Support. American Association on Mental Retardation. 94 (3) pp: 303-312.
Sucuoğlu, B, (1995) Özürlü Çocuğu Olan Anne-Babaların Gereksinimlerinin Belirlenmesi Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2 (1), 10-18
Yates, A., (2012), Supporting Parents of Young Children With Severe Disabilities: An Action Research Study, Fielding Graduate University
Yazıcı, A. B. (2009). Çok Engelli Çocukların Annelerinin Çocuklarının Gelişimlerine İlişkin Görüşlerinin Betimlenmesi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.

Toplam 37 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Diğer ID	JA78MJ54ZY
Bölüm	Articles
Yazarlar	Emel Sardohan Yıldırım Gönül Akçamete
Yayımlanma Tarihi	1 Mart 2014
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2014Cilt: 3 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA	Yıldırım, E. S., & Akçamete, G. (2014). Çoklu Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Annelerin Erken Çocukluk Özel Eğitimi Hizmetleri Sürecinde Karşılaştıkları Güçlüklerin Belirlenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(1), 74-89. https://doi.org/10.30703/cije.321336