Salgın Hastalıkla Mücadele Psiko-Eğitim Programının Ergenlerin Covid-19 Korkusu ve Psikolojik Sağlamlık Düzeylerine Etkisi
Year 2021,
Volume: 10 Issue: 4, 1471 - 1489, 30.12.2021
Oğuzhan Yıldırım
,
Hatice Kumcağız
Abstract
Covid-19 salgın hastalık sürecinde ergenlik dönemindeki bireylerin psikolojik problemlerinde ciddi bir artış olmuştur. Ergenler bu dönemde yoğun stres, kaygı, korku ve umutsuzluk gibi olumsuz duygular yaşamaktadır. Ergenlerin bu olumsuz duygularının temelinde Covid-19’a yönelik korkuları yer almaktadır. Bireylerin bu süreçte psikolojik sağlamlıkları ise önemli bir role sahiptir. Bu araştırmanın amacı salgın hastalıkla mücadele psikoeğitim programının bir devlet ortaokulunda öğrenim gören ergenlerde Covid-19 korkusu ve psikolojik sağlamlık düzeyi üzerindeki etkisini incelemektir. Altı oturumdan oluşan psikoeğitim programının üç oturumu online üç oturumu ise yüz yüze gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tek gruplu ön test – son test deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmada “Kovid-19 Korkusu Ölçeği” ile “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği” aracılığıyla veri toplanmıştır. Uygulanan psikoeğitim programının amacına ulaşmasını sağlamak için araştırmaya Covid-19 korku düzeyi yüksek, psikolojik sağlamlık düzeyi düşük olan öğrenciler dâhil edilmiştir. Araştırmada yer alan bu öğrenciler amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Psikoeğitim sürecinin ardından ergenlerin Covid-19’a yönelik korkularının azaldığı ve psikolojik sağlamlıklarının arttığı görülmüş ve bu değişimin istatistiksel açıdan anlamlı olduğu saptanmıştır.
References
- Aslan, R. (2020). Kovid-19 fizyoloji ve psikolojiyi nasıl etkiliyor? Ayrıntı Dergisi, 8(88), 47-53.
- Aslan, R. (2020). Tarihten günümüze epidemiler, pandemiler ve Covid-19. Ayrıntı Dergisi, 8(85), 35-41.
- Bilge, Y. ve Bilge, Y. (2020). Koronavirüs salgını ve sosyal izolasyonun psikolojik semptomlar üzerindeki etkilerinin psikolojik sağlamlık ve stresle baş etme tarzları açısından incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 38-51. https://10.5505/kpd.2020.66934
- Bostan, B. C. and Duru, E. (2019). Ergenlerde algılanan psikolojik istismar ile öznel iyi oluş ilişkisinde psikolojik sağlamlık ve sosyal bağlılığın rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 205-224. https://doi.org/10.9779/pauefd.568123
- Büyüköztürk, Ş, Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (8. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
- Conger, R. D. and Conger, K. J. (2002). Resilience in Midwestern families: Selected findings from the first decade of a prospective, longitudinal study. Journal of marriage and family, 64(2), 361-373.
- Çelebi, G. Y. (2020). Covid 19 salgınına ilişkin tepkilerin psikolojik sağlamlık açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 471-483. https://doi.org/10.21733/ibad.737406
- Çetin, C. ve Anuk, Ö. (2020). COVID-19 pandemi sürecinde yalnızlık ve psikolojik dayanıklılık: bir kamu üniversitesi öğrencileri örneklemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 170-189.
- Çiçek, B. ve Almalı, V. (2020). COVID-19 Pandemisi Sürecinde Kaygı Öz-yeterlilik ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişki: Özel Sektör ve Kamu Çalışanları Karşılaştırması. Turkish Studies, 15(4), 241-260. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43492
- Çutuk, Z. A. (2017). Duygusal dışavurum amaçlı psiko-eğitim programının ergenlerin depresyon, anksiyete ve stres düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
- Doğan, U. (2013). Ergenlerde performans kaygısını yordayan değişkenlerin modellenesi ve buna yönelik psikoeğitim programının işlevselliği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- Duan, L. and Zhu, G. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. The Lancet Psychiatry, 7(4), 300-302. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30073-0
- Erdoğdu, Y., Koçoğlu, F. ve Sevim, C. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde anksiyete ile umutsuzluk düzeylerinin psikososyal ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 24-37. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.35403
- Gizir, C. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
- Greene, R. R. and Conrad, N. (2002). Resiliency: An Integrated Approach to Practice. Policy, and Research. Washington, DC: NASW.
- Hatun, O., Dicle, A. N. ve Demirci, İ. (2020). Koronavirüs Salgınının Psikolojik Yansımaları ve Salgınla Başa Çıkma. Turkish Studies, 15(4), 531-554. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44364
- Johnson, B. and Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. Ankara: Eğiten Kitap.
- Jiao, W. Y., Wang, L. N., Liu, J., Fang, S. F., Jiao, F. Y., Pettoello-Mantovani, M. and Somekh, E. (2020). Behavioral and emotional disorders in children during the COVID-19 epidemic. The journal of Pediatrics, 221, 264. https://10.1016/j.jpeds.2020.03.013
- Kabasakal, Z. ve Arslan, G. (2014). Ergenlikte görülen anti-sosyal davranışlar, psikolojik sağlamlık ve aile sorunları arasındaki ilişki. Uluslararası Hakemli Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 2(3), 76-90.
- Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
- Kwok, K. O., Li, K. K., Chan, H. H., Yi, Y. Y., Tang, A., Wei, W. I. and Wong, Y. S. (2020). Community responses during the early phase of the COVID-19 epidemic in Hong Kong: risk perception, information exposure and preventive measures. MedRxiv.
- Ladikli, N., Bahadır, E., Yumuşak, F. N., Akkuzu, H., Karaman, G. ve Türkkan, Z. (2020). Kovid-19 korkusu ölçeği’nin Türkçe güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Journal of Social Science, 3(2), 71-80.
- Legido-Quigley, H., Mateos-García, J. T., Campos, V. R., Gea-Sánchez, M., Muntaner, C. and McKee, M. (2020). The resilience of the Spanish health system against the COVID-19 pandemic. The lancet public health, 5(5), e251-e252. https://doi.org/10.1016/S2468-2667(20)30060-8
- Lin, C. Y. (2020). Social reaction toward the 2019 novel coronavirus (COVID-19). Social Health and Behavior, 3(1), 1-2. https://doi.org/10.4103/SHB.SHB_11_20
- Liu, N., Zhang, F., Wei, C., Jia, Y., Shang, Z., Sun, L. and Liu, W. (2020). Prevalence and predictors of PTSS during COVID-19 outbreak in China hardest-hit areas: Gender differences matter. Psychiatry Research, 112921, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112921
- Liu, S., Liu, Y. and Liu, Y. (2020). Somatic symptoms and concern regarding COVID-19 among Chinese college and primary school students: A cross-sectional survey. Psychiatry Research, 289, 113070, 1-5. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113070
- Loades, M. E., Chatburn, E., Higson-Sweeney, N., Reynolds, S., Shafran, R., Brigden, A. and Crawley, E. (2020). Rapid Systematic Review: The Impact of Social Isolation and Loneliness on the Mental Health of Children and Adolescents in the Context of COVID-19. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry 59(11), 1218-1239. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2020.05.009
- Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American psychologist, 56(3), 227-238.
- Masten, A. S. And Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American psychologist, 53(2), 205-220.
- Masten, A. S. and Reed, M. J. (2002). Resilience in development.[In:] CR Snyder, SJ López (Eds.), Handbook of positive psychology, New York: Oxford University Press.
- Morrissette, M. (2021). School Closures and Social Anxiety During the COVID-19 Pandemic. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry 60(1), 6-7. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2020.08.436
- Oosterhoff, B., Palmer, C. A., Wilson, J. and Shook, N. (2020). Adolescents’ motivations to engage in social distancing during the COVID-19 pandemic: Associations with mental and social health. Journal of Adolescent Health. 67(2), 179-185. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2020.05.004
- Önder, A. ve Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (23), 192-197.
- Öngel, V., Tatlı, H. S. ve Bozkurt, G. (2020). Küresel Krizlerde Kişilik Özelliklerine Göre Sosyal Medya Algısı: COVID-19 Örneği. Turkish Studies, 15(4), 827-851. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43668
- Reddy, R., Rhodes, J. E. and Mulhall, P. (2003). The influence of teacher support on student adjustment in the middle school years: A latent growth curve study. Development and psychopathology, 15(1), 119-138.
- Rosen, Z., Weinberger-Litman, S. L., Rosenzweig, C., Rosmarin, D. H., Muennig, P., Carmody, E. R. and Litman, L. (2020). Anxiety and distress among the first community quarantined in the US due to COVID-19: Psychological implications for the unfolding crisis.
- Sameroff, A. (2005). Early resilience and its developmental consequences. Tremblay RE, Barr RG, Peters RDeV, eds. Encyclopedia on Early Childhood Development, 1-6.
- Sipahioğlu, Ö. (2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Steinberg, L. (2007). Ergenlik. Ankara: İmge Kitabevi.
- Taş, İ. (2015). Psikolojik belirtileri azaltmaya yönelik psiko-eğitim programının ergenlerde internet bağımlılığına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- Tekgül, N. (2015). Ergenlik döneminde bilişsel odaklı psikoeğitim programının kaygı düzeyi, akademik başarı ve bilişsel hatalar ile etkileşiminin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Turgut, Ö. ve Eraslan-Çapan, B. (2017). Ergen psikolojik sağlamlık düzeyinin yordayıcıları: Algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 162-183. Doi: 1021764/maeuefd.309934
- Voltan-Acar, N. (2015). Gestalt terapi: Ne kadar farkındayım? (6. Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık
- Wheaton, M. G., Abramowitz, J. S., Berman, N. C., Fabricant, L. E. and Olatunji, B. O. (2012). Psychological predictors of anxiety in response to the H1N1 (swine flu) pandemic. Cognitive Therapy and Research, 36(3), 210-218.
- WHO (2020). Coronavirus overview, prevention, symptoms. (2020, 21 Ekim) Erişim adresi: https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab=tab_1
- Xie, X., Xue, Q., Zhou, Y., Zhu, K., Liu, Q., Zhang, J. and Song, R. (2020). Mental health status among children in home confinement during the coronavirus disease 2019 outbreak in Hubei Province, China. JAMA pediatrics, 174(9), 898-900. Doi: 10.1001/jamapediatrics.2020.1619
- Yıldız, F. (2014). 19. yüzyılda Anadolu’da salgın hastalıklar (veba, kolera, çicek, sıtma) ve salgın hastalıklarla mücadele yöntemleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
- Zhang, W. R., Wang, K., Yin, L., Zhao, W. F., Xue, Q., Peng, M., Min, B., Tian, Q., Leng, H., Du., J., Chang, H., Yang, Y., Li, W., Shangguan, F., Yan, T., Dong, H., Han, Y., Wang, Y., Cosci, F. and Wang, H. (2020). Mental health and psychosocial problems of medical health workers during the COVID-19 epidemic in China. Psychotherapy and Psychosomatics, 89(4), 242-250. https://doi.org/10.1159/000507639
- Zhou, S. J., Zhang, L. G., Wang, L. L., Guo, Z. C., Wang, J. Q., Chen, J. C. and Chen, J. X. (2020). Prevalence and socio-demographic correlates of psychological health problems in Chinese adolescents during the outbreak of COVID-19. European Child & Adolescent Psychiatry 29, 749-758. https://doi.org/10.1007/s00787-020-01541-4
The Effect of Psycho-Education Program in Combating Epidemic on Adolescents’ Fear of Covid-19 and Psychological Resilience
Year 2021,
Volume: 10 Issue: 4, 1471 - 1489, 30.12.2021
Oğuzhan Yıldırım
,
Hatice Kumcağız
Abstract
There has been a serious increase in adolescents' psychological problems during the Covid-19 epidemic. Adolescents have experienced negative emotions such as immense stress, anxiety, fear and hopelessness during the outbreak. Fear of Covid-19 is the basis of these negative emotions of adolescents. Psychological resilience of individuals plays an important role during the period. The purpose of this study was to examine the effect of the psychoeducation program in combating epidemic on middle-school sudents’ coronavirus anxiety and psychological resilience. The psychoeducation program includes three online sessions and three face-to-face sessions. A single group pre-test and post-test experimental design was used in the study. The Coronavirus Anxiety Scale and the Brief Resilience Scale were used as data collection instruments in the study. The study included adolescents with immense fear of coronavirus and low psychological resilience. These students in the research were selected by purposive sampling method. After the psychoeducation program, it was observed that adolescents' fear of coronavirus decreased and their psychological resilience increased, and this change was found to be statistically significant.
References
- Aslan, R. (2020). Kovid-19 fizyoloji ve psikolojiyi nasıl etkiliyor? Ayrıntı Dergisi, 8(88), 47-53.
- Aslan, R. (2020). Tarihten günümüze epidemiler, pandemiler ve Covid-19. Ayrıntı Dergisi, 8(85), 35-41.
- Bilge, Y. ve Bilge, Y. (2020). Koronavirüs salgını ve sosyal izolasyonun psikolojik semptomlar üzerindeki etkilerinin psikolojik sağlamlık ve stresle baş etme tarzları açısından incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 38-51. https://10.5505/kpd.2020.66934
- Bostan, B. C. and Duru, E. (2019). Ergenlerde algılanan psikolojik istismar ile öznel iyi oluş ilişkisinde psikolojik sağlamlık ve sosyal bağlılığın rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 205-224. https://doi.org/10.9779/pauefd.568123
- Büyüköztürk, Ş, Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (8. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
- Conger, R. D. and Conger, K. J. (2002). Resilience in Midwestern families: Selected findings from the first decade of a prospective, longitudinal study. Journal of marriage and family, 64(2), 361-373.
- Çelebi, G. Y. (2020). Covid 19 salgınına ilişkin tepkilerin psikolojik sağlamlık açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 471-483. https://doi.org/10.21733/ibad.737406
- Çetin, C. ve Anuk, Ö. (2020). COVID-19 pandemi sürecinde yalnızlık ve psikolojik dayanıklılık: bir kamu üniversitesi öğrencileri örneklemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 170-189.
- Çiçek, B. ve Almalı, V. (2020). COVID-19 Pandemisi Sürecinde Kaygı Öz-yeterlilik ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişki: Özel Sektör ve Kamu Çalışanları Karşılaştırması. Turkish Studies, 15(4), 241-260. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43492
- Çutuk, Z. A. (2017). Duygusal dışavurum amaçlı psiko-eğitim programının ergenlerin depresyon, anksiyete ve stres düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
- Doğan, U. (2013). Ergenlerde performans kaygısını yordayan değişkenlerin modellenesi ve buna yönelik psikoeğitim programının işlevselliği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- Duan, L. and Zhu, G. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. The Lancet Psychiatry, 7(4), 300-302. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30073-0
- Erdoğdu, Y., Koçoğlu, F. ve Sevim, C. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde anksiyete ile umutsuzluk düzeylerinin psikososyal ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 24-37. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.35403
- Gizir, C. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
- Greene, R. R. and Conrad, N. (2002). Resiliency: An Integrated Approach to Practice. Policy, and Research. Washington, DC: NASW.
- Hatun, O., Dicle, A. N. ve Demirci, İ. (2020). Koronavirüs Salgınının Psikolojik Yansımaları ve Salgınla Başa Çıkma. Turkish Studies, 15(4), 531-554. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44364
- Johnson, B. and Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. Ankara: Eğiten Kitap.
- Jiao, W. Y., Wang, L. N., Liu, J., Fang, S. F., Jiao, F. Y., Pettoello-Mantovani, M. and Somekh, E. (2020). Behavioral and emotional disorders in children during the COVID-19 epidemic. The journal of Pediatrics, 221, 264. https://10.1016/j.jpeds.2020.03.013
- Kabasakal, Z. ve Arslan, G. (2014). Ergenlikte görülen anti-sosyal davranışlar, psikolojik sağlamlık ve aile sorunları arasındaki ilişki. Uluslararası Hakemli Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 2(3), 76-90.
- Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
- Kwok, K. O., Li, K. K., Chan, H. H., Yi, Y. Y., Tang, A., Wei, W. I. and Wong, Y. S. (2020). Community responses during the early phase of the COVID-19 epidemic in Hong Kong: risk perception, information exposure and preventive measures. MedRxiv.
- Ladikli, N., Bahadır, E., Yumuşak, F. N., Akkuzu, H., Karaman, G. ve Türkkan, Z. (2020). Kovid-19 korkusu ölçeği’nin Türkçe güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Journal of Social Science, 3(2), 71-80.
- Legido-Quigley, H., Mateos-García, J. T., Campos, V. R., Gea-Sánchez, M., Muntaner, C. and McKee, M. (2020). The resilience of the Spanish health system against the COVID-19 pandemic. The lancet public health, 5(5), e251-e252. https://doi.org/10.1016/S2468-2667(20)30060-8
- Lin, C. Y. (2020). Social reaction toward the 2019 novel coronavirus (COVID-19). Social Health and Behavior, 3(1), 1-2. https://doi.org/10.4103/SHB.SHB_11_20
- Liu, N., Zhang, F., Wei, C., Jia, Y., Shang, Z., Sun, L. and Liu, W. (2020). Prevalence and predictors of PTSS during COVID-19 outbreak in China hardest-hit areas: Gender differences matter. Psychiatry Research, 112921, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112921
- Liu, S., Liu, Y. and Liu, Y. (2020). Somatic symptoms and concern regarding COVID-19 among Chinese college and primary school students: A cross-sectional survey. Psychiatry Research, 289, 113070, 1-5. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113070
- Loades, M. E., Chatburn, E., Higson-Sweeney, N., Reynolds, S., Shafran, R., Brigden, A. and Crawley, E. (2020). Rapid Systematic Review: The Impact of Social Isolation and Loneliness on the Mental Health of Children and Adolescents in the Context of COVID-19. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry 59(11), 1218-1239. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2020.05.009
- Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American psychologist, 56(3), 227-238.
- Masten, A. S. And Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American psychologist, 53(2), 205-220.
- Masten, A. S. and Reed, M. J. (2002). Resilience in development.[In:] CR Snyder, SJ López (Eds.), Handbook of positive psychology, New York: Oxford University Press.
- Morrissette, M. (2021). School Closures and Social Anxiety During the COVID-19 Pandemic. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry 60(1), 6-7. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2020.08.436
- Oosterhoff, B., Palmer, C. A., Wilson, J. and Shook, N. (2020). Adolescents’ motivations to engage in social distancing during the COVID-19 pandemic: Associations with mental and social health. Journal of Adolescent Health. 67(2), 179-185. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2020.05.004
- Önder, A. ve Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (23), 192-197.
- Öngel, V., Tatlı, H. S. ve Bozkurt, G. (2020). Küresel Krizlerde Kişilik Özelliklerine Göre Sosyal Medya Algısı: COVID-19 Örneği. Turkish Studies, 15(4), 827-851. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43668
- Reddy, R., Rhodes, J. E. and Mulhall, P. (2003). The influence of teacher support on student adjustment in the middle school years: A latent growth curve study. Development and psychopathology, 15(1), 119-138.
- Rosen, Z., Weinberger-Litman, S. L., Rosenzweig, C., Rosmarin, D. H., Muennig, P., Carmody, E. R. and Litman, L. (2020). Anxiety and distress among the first community quarantined in the US due to COVID-19: Psychological implications for the unfolding crisis.
- Sameroff, A. (2005). Early resilience and its developmental consequences. Tremblay RE, Barr RG, Peters RDeV, eds. Encyclopedia on Early Childhood Development, 1-6.
- Sipahioğlu, Ö. (2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Steinberg, L. (2007). Ergenlik. Ankara: İmge Kitabevi.
- Taş, İ. (2015). Psikolojik belirtileri azaltmaya yönelik psiko-eğitim programının ergenlerde internet bağımlılığına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- Tekgül, N. (2015). Ergenlik döneminde bilişsel odaklı psikoeğitim programının kaygı düzeyi, akademik başarı ve bilişsel hatalar ile etkileşiminin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Turgut, Ö. ve Eraslan-Çapan, B. (2017). Ergen psikolojik sağlamlık düzeyinin yordayıcıları: Algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 162-183. Doi: 1021764/maeuefd.309934
- Voltan-Acar, N. (2015). Gestalt terapi: Ne kadar farkındayım? (6. Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık
- Wheaton, M. G., Abramowitz, J. S., Berman, N. C., Fabricant, L. E. and Olatunji, B. O. (2012). Psychological predictors of anxiety in response to the H1N1 (swine flu) pandemic. Cognitive Therapy and Research, 36(3), 210-218.
- WHO (2020). Coronavirus overview, prevention, symptoms. (2020, 21 Ekim) Erişim adresi: https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab=tab_1
- Xie, X., Xue, Q., Zhou, Y., Zhu, K., Liu, Q., Zhang, J. and Song, R. (2020). Mental health status among children in home confinement during the coronavirus disease 2019 outbreak in Hubei Province, China. JAMA pediatrics, 174(9), 898-900. Doi: 10.1001/jamapediatrics.2020.1619
- Yıldız, F. (2014). 19. yüzyılda Anadolu’da salgın hastalıklar (veba, kolera, çicek, sıtma) ve salgın hastalıklarla mücadele yöntemleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
- Zhang, W. R., Wang, K., Yin, L., Zhao, W. F., Xue, Q., Peng, M., Min, B., Tian, Q., Leng, H., Du., J., Chang, H., Yang, Y., Li, W., Shangguan, F., Yan, T., Dong, H., Han, Y., Wang, Y., Cosci, F. and Wang, H. (2020). Mental health and psychosocial problems of medical health workers during the COVID-19 epidemic in China. Psychotherapy and Psychosomatics, 89(4), 242-250. https://doi.org/10.1159/000507639
- Zhou, S. J., Zhang, L. G., Wang, L. L., Guo, Z. C., Wang, J. Q., Chen, J. C. and Chen, J. X. (2020). Prevalence and socio-demographic correlates of psychological health problems in Chinese adolescents during the outbreak of COVID-19. European Child & Adolescent Psychiatry 29, 749-758. https://doi.org/10.1007/s00787-020-01541-4