Araştırma Makalesi
Yıl 2024,
Cilt: 13 Sayı: 3, 607 - 628, 29.09.2024
Öz
Bu araştırmanın amacı, okul yöneticileri ve öğretmenlerin okullarda şeffaflık algılarını, beklentilerini ve deneyimlerini nitel bir yaklaşımla belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubu, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Rize il merkezindeki ilkokul, ortaokul ve lise seviyesinde görev yapan 27 kişiden meydana gelmektedir. Araştırmada veri toplamak için yarı yapılandırılmış görüşme soruları hazırlanmıştır. Bununla birlikte araştırmada, verileri daha anlaşılır kılmak amacıyla kavramlar ve ilişkilerin kullanıldığı bir yöntem olan içerik analizi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, okul yöneticileri, bilginin detaylı, güvenilir, tam ve doğru olmasını önemserken, öğretmenler arasında bilgilerin güvenirliği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Okul yönetiminin karar alma süreçlerinde öğretmenleri dahil etme çabaları ve öğretmenlerin bu süreçlere katılımı, eğitim kalitesine etkisi, iletişim ve empati gibi temaları içermektedir. Ancak, bazı öğretmenler, yöneticilerin kendi bakış açıları ile karar aldığını, öğretmenlerin fikirlerine yeterince yer vermediğini ve eleştirilere açık olmadığını düşünmektedir. Öğretmenlerin motivasyonlarının sağlanması ve başarılı olabilmeleri için güçlü bir yönetici desteğine ihtiyaç duydukları da belirtilmiştir. Araştırma sonuçlarına dayanarak, okul yönetimi ve öğretmenler arasındaki işbirliğini güçlendirmek, iletişimi artırmak ve şeffaflığı sağlamak için birtakım öneriler getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Okullarda şeffaflık okul yöneticileri ve öğretmenlerin algıları karar alma süreçleri eğitim kalitesi iletişim ve empati
Kaynakça
- Acun, İ. (2019). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi. (1. baskı). Pegem Akademi Yayınevi. Ankara.
- Ada, S., & Baysal, Z. (2015). Türk eğitim sistemi ve etkili okul yönetimi. (3. baskı). Pegem Akademi Yayınevi. Ankara.
- Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ., & Yalçın, S. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166.
- Akbaşlı, S. & Diş, O. (2019). Öğretmen görüşleri doğrultusunda lider okul yöneticilerinin yeterlikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 86-102.
- Akpınar, M. (2011). Gün ışığında yönetim açısından türk kamu yönetiminde açıklık ve şeffaflık sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 235-261.
- Aktepe, V. & Buluç, B. (2014). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin öğretim liderliği özelliklerinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 227-247. https://doi.org/10.17152/gefd.35227
- Akyavuz, E. K. (2017). Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 805-831. https://doi.org/10.19171/uefad.369242
- Albu, O. B. (2014). Transparency in organizing: A performative approach. Frederiksberg: Copenhagen Business School (CBS).
- Albu, O. B., & Flyverbom, M. (2019). Organizational transparency: Conceptualizations, conditions, and consequences. Business & society, 58(2), 268-297. https://doi.org/10.1177/0007650316659851
- Albu, O. B., & Wehmeier, S. (2013). Organizational Transparency and Sense-Making: The Case of Northern Rock. Journal of Public Relations Research, 26(2), 117–133. https://doi:10.1080/1062726x.2013.795869
- Altunay, R. K., Songül, A., Sezer, Y., Bayram, A. & Emekli, T. (2023). Eğitim örgütlerinde hesap verebilirlik üzerine öğretmen ve yönetici algıları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(101), 3276-3285. https://doi.org/10.5281/zenodo.10347503
- Argon, T., & Demirer, S. (2015). Okul yöneticilerinin bilgi yönetimi ve insan kaynaklarini yönetimi yeterlikleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 221-264.
- Aslanargun, E. & Bozkurt, S. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştığı sorunlar. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(2), 349-368.
- Ayral, T. (2020). Okul müdürlerinin yönetim felsefeleri ile okulların şeffaflık düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Denizli, Pamukkale Üniversitesi.
- Bağlioğlu, T. (2024). Okul yönetici davranışlarının okul iklimine etkisine ilişkin öğretmen görüşleri. International Journal of Original Educational Research, 2(1), 445-457.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
- Bandsuch, M., Pate, L., & Thıes, J. (2008). Rebuilding stakeholder trust in business: An examination of principle-centered leadership and organizational transparency in corporate governance. Business and Society Review, 113(1), 99–127. https://doi:10.1111/j.1467-8594.2008.00315.x
- Bayar, A., & Zengin, A. (2021). Okul yöneticileri ile öğretmenler arasında meydana gelen iletişim problemlerinin eğitime yansıması. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 5(2), 263-278. https://doi.org/10.32960/uead.940190
- Bektaş, F., & Kilic, D. (2011). Relationship between school culture perceived by teacher candidates and their democratic attitudes. The New Educational Review, 25(3), 128-138.
- Berggren, E., & Bernshteyn, R. (2007). Organizational transparency drives company performance. Journal of Management Development, 26(5), 411–417. doi:10.1108/02621710710748248
- Büyük, E. (2021). Okul yöneticilerinin şeffaflık uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Can, E,. & Nikolayidis, U. (2020). Okul yönetimine katılım: rehber öğretmenler üzerine bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1787-1806. https://doi.org/10.18506/anemon.761859
- Demirkiran, Ö., Eser, H. B., & Keklik, B. (2011). Demokrasinin tabana yayılması, yönetimde şeffaflık ve hesap verebilirlik bağlamında bilgi edinme hakkı kanunu. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(2), 169-192.
- Demirtaş, Z., & Alanoğlu, M. (2015). Öğretmenlerin karara katılımı ve iş doyumu arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 83-100.
- Demirten, E. (2024). Okul şeffaflık düzeyi İle öğretmenlerin sessizlik algıları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış tezsiz yüksek lisans projesi]. Denizli, Pamukkale Üniversitesi.
- Erdem, A. R. (2007). Sınıf öğretmenlerinin karşılaştığı yönetsel sorunlar ve yönetsel sorunların performansına etkisi konusundaki görüşleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 271-286.
- Gılıç, F. (2015). Öğretmenlerin karar verme sürecine katılma düzeyleri, okul kültürü ve öğretmenlerin değişime hazır olma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin, Mersin Üniversitesi.
- Gökçe, F. (2011). İhtiyaçlar hiyerarşisi kuramına göre öğretmenlerin motivasyon düzeyleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 317-334.
- Gökçe, V. & Levent, A. F. (2022). Okullarda şeffaflık ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 55(55), 292-317. https://doi.org/10.15285/maruaebd.1029927
- Göksoy, S. (2014). Okul yönetiminde karara katılım. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 253-268.
- Göktürk, B. (2017). Halkla ilişkilerde güven kavramının önemi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 76-89. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.2-5000091538
- Gündüz, Y. & Göker, S. D. (2017). Eğitim denetimi sürecinde hesap verebilirlik ve şeffaflık uygulamaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 83-93. https://doi.org/10.7822/omuefd.327390
- Heimstädt, M., & Dobusch, L. (2017). Politics of disclosure: organizational transparency as multiactor negotiation. Public Administration Review. 78(5), 727-738. https://doi:10.1111/puar.12895
- Hırlak, B., & Taşlıyan, M. (2018). Otantik liderliğin demografik özellikler açısından incelenmesi. Opus International Journal of Society Researches, 8(15), 1081-1110. https://doi.org/10.26466/opus.439692
- Himmetoğlu, B., Ayduğ, D., & Bayrak, C. (2017). Eğitim örgütlerinde hesap verebilirliğe ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 8(1), 39-68. https://doi.org/10.17569/tojqi.288852
- Ilgin, Ş. (2017). Aile işletmelerinde kurumsallaşma ve örgüt kültürü ilişkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Beykent Üniversitesi.
- Karaevli, Ö., & Levent, F. (2014). Okul yönetiminde şeffaflığın farklı kariyer evrelerinde bulunan öğretmenler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 40(40), 89-108. https://doi.org/10.15285/EBD.2014409744
- Karaman Kepenekçi, Y. (2003). Demokratik okul. Eğitim Araştırmaları, 3(11), 44-53.
- Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
- Kırışık, F. (2016). Yönetsel dönüşüm sürecinde şeffaflık ve bilgi edinme hakkı. Ekin Yayınevi. Bursa.
- Kocabıyık, M. (2017). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının yordanmasında, okul yöneticilerinin kullandıkları güç mesafesi ve örgütsel adaletin etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Kocabiyik, O. O. (2015). Olgubilim ve gömülü kuram: bazı özellikler açısından karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 55-66.
- Koç, A., (2019). İmam hatip lisesi öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 8, 27-55.
- Koçak, S. Y. (2010). Kamu yönetiminde açıklık için bilgi edinme hakkı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 115-125.
- Korkmaz, E. V., & Çelik, A. (2021). Katılımcı yönetimde önemli bir kavram olarak örgütsel demokrasiye ilişkin; ulusal tez merkezi, tr dizin ve dergipark veri tabanları kapsamında bir içerik analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 1303-1321. https://doi.org/10.33437/ksusbd.915548
- Köylü, D., & Gündüz, Y. (2019). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 279-299. https://doi.org/10.1080/10669868.2018.1459130.
- Kuzu, Ü. Ö., Solak, B., Şavklı, N. B., Yılmaz, T., Işık, Ç., İnesi, A., Sevinç, F. & Köktepe, Ö. (2024). Öğretmenlerin Okul Şeffaflığına İlişkin Algıları. Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS), 8(39), 415-426. https://doi.org/10.5281/zenodo.10784763
- Memduhoğlu H.B & Zengin M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel güvene ilişkin öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 211-228.
- Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Turan, S.) Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Nartgün, Ş. S., Nartgün, Z., & Arici, U. D. (2016). Okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynakları ile otantik liderlik düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-26.
- Oğuzhan, M. (2020). Kamuda örgütsel iletişim sorunsalı: e-devlet’e kısa bir bakış. Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 1(1), 14-33.
- Okta, E., Yürek, H., Altun, B., Altun, K., & Kilgi, F. (2024). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel güvene ilişkin görüşleri. Entis-Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 107-115.
- Özdoğru, M., & Aydın, B. (2016). İlköğretim okulu öğretmenlerinin karara katılma durumları ve istekleri ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 357-367.
- Özpolat, A. (2010). Bir toplumsal değişme paradigması olarak demokrasinin eğitime yansımaları: demokratik eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 40(185), 365-381.
- Rawlins, B. (2008). Give the emperor a mirror: toward developing a stakeholder measurement of organizational transparency. Journal of Public Relations Research, 21(1), 71–99. https://doi:10.1080/10627260802153421
- Rawlins, B. L. (2008). Measuring the relationship between organizational transparency and employee trust. Public Relations Journal, 2(2), 1-21
- Sadykova, G. & Tutar, H., (2014). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1), 1-16. https://doi.org/10.22139/ibd.26606
- Sandelowski, M. (1995). Sample size in qualitative research. Research in nursing & health, 18(2), 179-183.
- Schnackenberg, A. K., & Tomlinson, E. C. (2016). Organizational transparency. Journal of Management, 42(7), 1784–1810. doi:10.1177/0149206314525202
- Selimoğlu, Y. (2010). Kamu yönetiminde yönetişimin bir unsuru olarak şeffaflık ve bilgi edinme hakkı: karaman milli eğitim müdürlüğünde bir uygulama [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karaman, Karaman Mehmetbey Üniversitesi.
- Solana-González, P., Vanti, A. A., García Lorenzo, M. M., & Bello Pérez, R. E. (2021). Data mining to assess organizational transparency across technology processes: An approach from it governance and knowledge management. Sustainability, 13(18), 1-16. https://doi.org/10.3390/su131810130
- Şişman, M., Güleş, H. & Dönmez, A. (2010). Demokratik bir okul kültürü için yeterlilikler çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 167-182.
- Tosun, A. & Çelik, K. (2022). Okul şeffaflık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 64, 102-126. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1058406
- Tosun, A. (2022). Örgütsel şeffaflik, örgütsel güven ve örgüt sağlığının okul etkililiğine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Denizli, Pamukkale Üniversitesi.
- Tosun, E. (2022). Okul kültürü ile liderlik arasındaki ilişkinin ele alındığı araştırmaların farklı değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Denizli, Pamukkale Üniversitesi.
- Uyar, Ş., (2007). Öğretmen ve yöneticilerin görüşlerine göre öğretmenlerin okul yönetimine katılmaları (Düzce İli Örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara, Ankara Üniversitesi.
- Üçler, Ç., (2017). Investigating the relations of psychological contract, organizational transparency and leader-member exchange with employee performance behaviors [Unpublished Master's Thesis] İstanbul, Marmara Üniversitesi.
- Üstün, A., Bayar, A., & Bozkurt, E. (2017). Mülteci çocukların ailelerinin algılarına göre eğitim sorunları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(12), 747-755. Wehmeier, S., & Raaz, O. (2012). Transparency matters: the concept of organizational transparency in the academic discourse. Public Relations Inquiry, 1(3), 337–366. https://doi:10.1177/2046147x12448580
- Williams, C. C. (2005). Trust diffusion: the effect of ınterpersonal trust on structure, function, and organizational transparency. Business & Society, 44(3), 357–368. https://doi:10.1177/0007650305275299
- Yasin, H., & Mokhtar, M. (2022). Practices of accountability and transparency in financial management among secondary school principals. International Journal of Academic Research İn Business And Social Sciences, 12(9), 198-216. https://dx.doi.org/10.6007/IJARBSS/v12-i9/14803
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
- Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: nepotizm ve meritokrasi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(02), 353-380.
- Yıldırım, M. (2020). Çalışanların örgütsel demokrasi algılarının örgütsel muhalefet davranışı ve işle bütünleşme düzeyine etkisi: bir alan araştırması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Malatya, İnönü Üniversitesi.
- Yıldız, M. L. (2019). Etik liderlik ve örgütsel adalet: iletişim tatmininin aracı rolü. İş Ahlakı Dergisi, 12(1), 75-112. https:// 10.12711/TJBE.2019.12.1.0122
- Yilmaz, E., & Sünbül, A. M. (2009). Öğretmenlerin yaşam doyumları ve okullardaki örgütsel güven düzeyi. Journal of Qafqaz University, 26, 172-179.
- Yücel, U., Kurt, A. & Cansever, S. M. (2018). Ebelikte yönetim ve liderlik. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 93-100.
Toplam 76 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Eğitim Yönetimi |
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Eylül 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 16 Mayıs 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 13 Sayı: 3 |
e-ISSN: 2147-1606