Öz
Bireylerin çeşitli olay, olgu ve kişilerle ilgili sahip oldukları bilişsel yapılar, onlar hakkında geliştirdikleri duygu, düşünce ve davranışları da şekillendirmektedir. Bu bilişsel yapıların çok çeşitli ortamlarda geçirilen yaşantılarla oluşturulması söz konusu olmakla birlikte, kültürün en önemli ögelerinden biri olan aile bu yapıların oluşturulmasında temel bir rol üstlenmiştir. Benzer biçimde, insanların anne, baba ve çocuk kavramları hakkındaki bilişsel yapıları, aile üyeleriyle ilgili geliştirilen tutum ve rolleri de şekillendirmektedir. Bu araştırmada, farklı gelişim döneminde çocuğu olan babaların, çocuk, anne ve baba kavramına ilişkin bilişsel yapıları metaforlar aracılığıyla belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Ankara Yenimahalle’de bir kamu kurumunda çalışan ve farklı gelişim dönemlerinde çocuğu olan 48 babaya (12; 6-24 ay, 12; 36-72 ay, 12; 7-12 yaş ve 12; 13-18 yaş), demografik bilgilerin yer aldığı bir bilgi formu ile “çocuk... gibidir, çünkü... ” “anne... gibidir, çünkü... ” ve “baba... gibidir, çünkü...” sorularının yer aldığı bir form yöneltilmiştir. Araştırma sonucuna göre babaların çocuk, anne, baba kavramlarına ilişkin metaforları incelendiğinde, 6-24 ay ve 36-76 ay aralığında çocuğu olan babaların çocuk algısını en fazla soylu/kurtarıcı çocuk, anne algısını en fazla büyütüp yetiştirme rolü ve baba algısını en fazla koruyuculuk rolü çerçevesinde, 7-12 yaş ve 13-18 yaş çocuğu olan babaların ise çocuk algısını en fazla soylu/kurtarıcı çocuk ve masum çocuk, anne algısını idare etme/yönetme rolü, baba algısını ekonomik geçim sağlama ve dayanak/destek olma rolleri çerçevesinde yansıttıkları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Çocuk algısı annelik rolü babalık rolü metafor gelişim dönemleri
Kaynakça
- Adak, N. (2011). Toplumun temel yapı taşı: Aile. S. Güçlü (Ed.), Kurumlara sosyolojik bakış’ın içinde (s. 27–62). İstanbul, Birey Kitabevi.
- Ahioğlu-Lindeberg, N., E. (2012). Çocuk yetiştirme açısından Türkiye'de çocukluğun tarihi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (1); 41–52.
- Barnard, K., E. and Solchany, J., E. (2002). Mothering. In Marc, H., Bornstein (Ed.), Handbook of parenting (Vol. 3) (pp. 3–26). Mahwah, New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
- Barclay, L., Everitt, L., Rogan, F., Schmeid, V., and Wyllie, A. (1997). Becoming a mother: An analysis of women’s experience of early motherhood. Journal of Advanced Nursing, 25 (4),719–728.
- Bayhan, P. ve Işıtan, S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Aile ve Toplum, 5 (20); 33–44.
- Berk, L. (2013). Çocuk gelişimi (Çev: Ali Dönmez). Ankara: İmge Yayınevi.
- Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: PEGEM Yayınları.
- Creswell, J., W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri, Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan çeviri) (Çev: Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi
- Collins, E. C. and Green J. L. (1990). Metaphors: the construction of a perspective. Theory into Practice, 29 (2), 71-77.
- Dinç, Ş. (2014). Baba-bebek arasındaki bağlanma durumu ve etkileyen faktörlerin be-lirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Istanbul.
- Ercan, R. (2014). Anne babaların günümüzde sahip olduğu çocuk imgeleri. International Journal of Social Science, 30, 377–396. doi:10.9761/JASSS2587
- Halle, T. (1999). Information analyses The meaning of father involvement for children. Children Trends Research Brief, 1–5.
- Hutson, C., A., ve Ripke, N., M. (2006). Experiences in middle and late childhood and children’s development. In Aletha, C., Hutson and Marika, N., Ripke (Eds.), Developmental context in middle childhood (pp. 409–434). New York: Cambridge Universty Press.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2012a). Kültür ve anababalık. M. Sayıl ve B. Yağmurlu (Ed.), Anababalık: Kuram ve araştırma’nın içinde (s. 61–79). İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2012b). Benlik, aile ve insan gelişimi, Kültürel psikoloji. (3. Baskı). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Kuzucu, Y. (2011). Değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 79–91.
- Köse, B. (2012). Geçmişten günümüze aile. Nurşen Adak (Ed), Değişen toplumda değişen aile’nin içinde (s. 15-38). Ankara, Siyasal Kitabevi.
- Lamb, M. (2002). Infant–father attachments and their impact on child development. In Tamis Le Monda and Ntasha Cabrea (Eds.), Handbook of father involvement multidisciplinary perspectives (pp. 93–118). Mahwah, New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates, Pub-lishers.
- Lamb, M., and LeMonda, S., C. (2004). The role of the father: An introduction. In M. Lamb (Ed.), The role of father in child development (Vol. 4) (pp. 1–31). Hoboken, New Jersey: John Wiley and Sons.
- Miles, M. B., and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London, United States of America: SAGE.
- Öğülmüş, S. (1991). İçerik çözümlemesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24 (1), 213–228.
- Parke, D., R. (2002). Fathers and families. In Marc, H.Bornstein (Ed.). Handbook of parenting (Vol. 3, pp. 29–72). Mahwah, New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates.
- Patton, Q., P. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (3. Baskıdan çeviri). (Çev: Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: PEGEM Yayınları.
- Pesen, A. (2015). Ebeveynlerin “çocuk” kavramına yükledikleri metaforlar. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (15),731-748. doi:10.7827/TurkishStudies.8826
- Santrock, J. (2012). Ergenlik. (Çev: Didem Müge Siyez). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Sorrin, R. (2005). Changing images of childhood–reconceptualising early childhood practice. International Journal of Transitions in Childhood, 1, 12–21.
- Rubin, R. (1984). Maternal identity and the maternal experience. New York: Springer.
- Rubin, K. (1998). Social and emotional development from a cultural perspective. Developmental Psychology, 4 (34), 611-615. doi: 10.1037/0012-1649.34.4.611
- Temel, F. ve Aksoy, B. A. (2016). Ergen ve gelişimi yetişkinliğe ilk adım. (4. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Ünal, D., Erdoğan D. ve Demirhan, E. (2016). Bilsem’de öğrenim gören çocukların anne ve babalarının üstün yetenekli çocuk kavramına dair metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5 (30), 266–274.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
An Examination of Metaphors of Fathers with Children in Different Periods of Development on Child, Mother and Father
Öz
The
cognitive structures that people have about various events, phenomena and
people shape the development of feelings, thoughts and behaviors about them.
The cognitive structures are composed in a various contexts; however, the
family, one of the most important element of the culture, has played a
fundamental role in the formation of these. Similarly, the cognitive structures
of people about the concepts of mother, father and child also shape the
development of attitudes and roles related to family members. In this research,
cognitive structures of fathers with children in different developmental
periods regarding the concepts of child, mother and father were tried to be
determined through metaphors. To this end, a form including demographic
information along with a form including statements such as “child is
like/similar…, because…”, “mother is like/similar…, because…” and “father is
like/similar…, because…” was given to 48 fathers with children at different
developmental periods (12: 6-24-month olds 12: 36-72-month olds, 12: 7-12-year
olds and 12: 13-18-year olds) and who work in a public institution in
Yenimahalle, Ankara. As a result, when the metaphors of fathers with children
in different periods of development were analysed, it was observed that the
fathers who have 6-24-month and 36-72-month old children mostly expressed the
perception of child within the framework of noble/savior child, the perception
of mother within the framework of expected nurturing role, and the perception
of father within the framework of protective role. On the other hand, the
fathers who have 7-12 and 13-18 year-old children mostly expressed the
perception of child within the framework of noble/savior child, the perception
of mother within the framework of managing/guidance role and the perception of
father within the framework of learner and supportive roles.
Anahtar Kelimeler
Perception of childhood mother’s role father’s role metaphors developmental periods
Kaynakça
- Adak, N. (2011). Toplumun temel yapı taşı: Aile. S. Güçlü (Ed.), Kurumlara sosyolojik bakış’ın içinde (s. 27–62). İstanbul, Birey Kitabevi.
- Ahioğlu-Lindeberg, N., E. (2012). Çocuk yetiştirme açısından Türkiye'de çocukluğun tarihi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (1); 41–52.
- Barnard, K., E. and Solchany, J., E. (2002). Mothering. In Marc, H., Bornstein (Ed.), Handbook of parenting (Vol. 3) (pp. 3–26). Mahwah, New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
- Barclay, L., Everitt, L., Rogan, F., Schmeid, V., and Wyllie, A. (1997). Becoming a mother: An analysis of women’s experience of early motherhood. Journal of Advanced Nursing, 25 (4),719–728.
- Bayhan, P. ve Işıtan, S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Aile ve Toplum, 5 (20); 33–44.
- Berk, L. (2013). Çocuk gelişimi (Çev: Ali Dönmez). Ankara: İmge Yayınevi.
- Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: PEGEM Yayınları.
- Creswell, J., W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri, Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan çeviri) (Çev: Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi
- Collins, E. C. and Green J. L. (1990). Metaphors: the construction of a perspective. Theory into Practice, 29 (2), 71-77.
- Dinç, Ş. (2014). Baba-bebek arasındaki bağlanma durumu ve etkileyen faktörlerin be-lirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Istanbul.
- Ercan, R. (2014). Anne babaların günümüzde sahip olduğu çocuk imgeleri. International Journal of Social Science, 30, 377–396. doi:10.9761/JASSS2587
- Halle, T. (1999). Information analyses The meaning of father involvement for children. Children Trends Research Brief, 1–5.
- Hutson, C., A., ve Ripke, N., M. (2006). Experiences in middle and late childhood and children’s development. In Aletha, C., Hutson and Marika, N., Ripke (Eds.), Developmental context in middle childhood (pp. 409–434). New York: Cambridge Universty Press.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2012a). Kültür ve anababalık. M. Sayıl ve B. Yağmurlu (Ed.), Anababalık: Kuram ve araştırma’nın içinde (s. 61–79). İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2012b). Benlik, aile ve insan gelişimi, Kültürel psikoloji. (3. Baskı). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Kuzucu, Y. (2011). Değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 79–91.
- Köse, B. (2012). Geçmişten günümüze aile. Nurşen Adak (Ed), Değişen toplumda değişen aile’nin içinde (s. 15-38). Ankara, Siyasal Kitabevi.
- Lamb, M. (2002). Infant–father attachments and their impact on child development. In Tamis Le Monda and Ntasha Cabrea (Eds.), Handbook of father involvement multidisciplinary perspectives (pp. 93–118). Mahwah, New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates, Pub-lishers.
- Lamb, M., and LeMonda, S., C. (2004). The role of the father: An introduction. In M. Lamb (Ed.), The role of father in child development (Vol. 4) (pp. 1–31). Hoboken, New Jersey: John Wiley and Sons.
- Miles, M. B., and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London, United States of America: SAGE.
- Öğülmüş, S. (1991). İçerik çözümlemesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24 (1), 213–228.
- Parke, D., R. (2002). Fathers and families. In Marc, H.Bornstein (Ed.). Handbook of parenting (Vol. 3, pp. 29–72). Mahwah, New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates.
- Patton, Q., P. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (3. Baskıdan çeviri). (Çev: Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: PEGEM Yayınları.
- Pesen, A. (2015). Ebeveynlerin “çocuk” kavramına yükledikleri metaforlar. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (15),731-748. doi:10.7827/TurkishStudies.8826
- Santrock, J. (2012). Ergenlik. (Çev: Didem Müge Siyez). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Sorrin, R. (2005). Changing images of childhood–reconceptualising early childhood practice. International Journal of Transitions in Childhood, 1, 12–21.
- Rubin, R. (1984). Maternal identity and the maternal experience. New York: Springer.
- Rubin, K. (1998). Social and emotional development from a cultural perspective. Developmental Psychology, 4 (34), 611-615. doi: 10.1037/0012-1649.34.4.611
- Temel, F. ve Aksoy, B. A. (2016). Ergen ve gelişimi yetişkinliğe ilk adım. (4. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Ünal, D., Erdoğan D. ve Demirhan, E. (2016). Bilsem’de öğrenim gören çocukların anne ve babalarının üstün yetenekli çocuk kavramına dair metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5 (30), 266–274.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ayrıntılar
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 6 Sayı: 3 |
Cited By
Perceptions of motherhood in mothers of children with disabilities in Turkey: a qualitative study
Journal of Reproductive and Infant Psychology
https://doi.org/10.1080/02646838.2024.2320890
e-ISSN: 2147-1606