Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Öğretmenlik Uygulamasını Uzaktan Eğitim Yoluyla Tamamlamış Özel Eğitim Öğretmenleri ile Yüz Yüze Eğitim Yoluyla Tamamlamış Özel Eğitim Öğretmenlerinin Özyeterlilik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 314 - 326

Oya Altındağ Taştan Mustafa Kurt

Öz

Öğretmenlerin özyeterlik inançları eğitim öğretim uygulamalarının niteliğini doğrudan etkileyen değişkenlerdendir. Öğretmenlerin özyeterlik inancını etkileyen değişkenlerden biri ise hizmet öncesi eğitimdeki öğretmen yetiştirme programlarının ve dolayısıyla bu programların en önemli derslerinden biri olan öğretmenlik uygulaması dersinin niteliği ile ilişkilidir. Ancak 2019 yılında meydana gelen Covid 19 Salgını nedeniyle öğretmen yetiştirme programları, öğretmenlik uygulaması dersi de dahil olmak üzere bir süre uzaktan eğitim yoluyla sürdürülmüştür. Bu araştırma öğretmenlik uygulamasını yüz yüze ve uzaktan eğitim yoluyla tamamlayan özel eğitim öğretmenlerinin özyeterlilik algılarının incelenmesini amaçlamaktadır. Nicel bir çalışma olan araştırmada, betimsel araştırma modellerinden olan tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubu tabakalı amaçsal örnekleme yöntemiyle oluşturulmuştur. Araştırma verileri Kişisel Bilgi Formu ve Özel Eğitim Öğretmenlerinin Mesleki Özyeterlilik Algısı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Veriler normal dağılım gösterdiğinden bağımsız örneklem T-Testi ve tek yönlü Anova testleri kullanılmıştır. Araştırma bulguları; öğretmenlik uygulamasını yüz yüze eğitim yoluyla tamamlayan özel eğitim öğretmenlerinin mesleki özyeterlilik algı düzeylerinin, uzaktan eğitim yoluyla tamamlayan özel eğitim öğretmenlerine göre daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Bunula birlikte her iki grup için ayrı ayrı yapılan analizler; özel eğitim öğretmenlerinin öz yeterlilik algı düzeylerinin yaşa ve çalışılan yetersizlik türüne göre anlamlı farklılık göstermediğini de ortaya koymuştur. Bu bulgular öğretmenlik uygulaması gibi uygulama derslerinde doğrudan deneyimin önemine işaret etmektedir. Bu bağlamda öğretmenlik uygulamasını uzaktan eğitim yolu ile tamamlamış öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerle desteklenmesi önerilmiştir. Diğer taraftan gelecekte uzaktan eğitimin zaruri olabileceği olasılığı uzaktan eğitim yolu ile daha nitelikli uygulama derslerinin tasarımı ve uygulaması üzerine araştırmaların gerekliliğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Covid 19 self-efficacy of teacher special education teachers teaching practice

Kaynakça

  • Aksu, A. (2022). Özel eğitim ve sınıf öğretmenlerinin sınıf içi ölçme değerlendirme alanında öz yeterlik algılarının karşılaştırılması. (Ankara örneklemi). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Alan, Y. (2021). Öğretmen adaylarının konuşma öz yeterlik algıları. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 622-635. https://doi.org/10.29000/rumelide.949508
  • Antoniou, A., Geralexis, I. & Charitaki, G. (2017). Special educators’ teaching self-efficacy determination: A quantitative approach. Psychology, 8, 1642–1656. https://doi.org/10.4236/psych.2017.811108
  • Ardasheva, Y., Carbonneau, K. J., Roo, A. K., & Wang, Z. (2018). Relationships among prior learning, anxiety, self-efficacy, and science vocabulary learning of middle school students with varied English language proficiency. Learning and Individual Differences, 61(1), 21–30. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2017.11.008
  • Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychologıcal Review, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
  • Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117–148. https://doi.org/10.1207/s15326985ep2802_3
  • Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71–81). New York: Academic Press. (Reprinted in H. Friedman [Ed.], Encyclopedia of mental health. San Diego: Academic Press, 1998).
  • Bandura, A. (1996). Self-efficacy in changing societies. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511527692
  • Bayındır, N. (2021). Adayların uzaktan öğretmenlik uygulamalarına ilişkin değerlendirmeleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTÜDAM) Eğitim Dergisi, 6(1), 1-11. https://dergipark.org.tr/tr/pub/estudamegitim/issue/62308/875192 ’ den alınmıştır.
  • Boz, Y. & Boz, N. (2010). The nature of the relationship between teaching concerns and a sense of efficacy. European Journal of Teacher Education, 33(3), 279-291. https://doi.org/10.1080/02619768.2010.490910
  • Britner, S. L., & Pajares, F. (2006). Sources of self-efficacy of middle school science students. Journal of Research in Science Teaching, 43(5), 485–499. https://doi.org/10.1002/tea.20131
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (29.Baskı). Pegem Akademi.
  • Can E. (2022). Covid 19 pandemisi sürecinde yükseköğretimde öğretmenlik uygulamasına ilişkin öğrenci deneyimleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 12(2), 459-471. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1118080
  • Chacón, C. T. (2006). Las creencias de autoeficacia: un aporte para la formación del docente de inglés. Acción Pedagógica, 15(1), 44-54.
  • Çağlar, Ç. (2021). Uzaktan eğitim. H. Demirtaş (Ed.), Yükseköğretimde uzaktan öğretim içinde (ss.1-28). Anı Yayıncılık.
  • Demirci, F. (2021). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının öz yeterlik kaynakları ile teknolojik pedagojik alan bilgileri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış doktora tezi], Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Dimitrios, S., Foteini, C., Harilaos, Z., Zakopoulou, V., & Papadimitropoulou, P. (2020). Self-efficacy of special education teachers in Greece. European Journal of Education Studies 7(4), 150–160. https://doi.org/10.5281/zenodo.3809401
  • Dvivedi, S., Kaur, N., Dwivedi, S., & Mishra, A. (2022). Internshıp durıng covıd 19 pandemıc: Experıences of stakeholders of teacher traınıng ınstıtutıons. Xi'an Shiyou Daxue Xuebao (Ziran Kexue Ban)/Journal of Xi'an Shiyou University, 65 (7), 79-99. https://doi.org/10.17605/OSF.IO/HPF64
  • Eki̇ci̇, G. (2006). Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretmen öz-yeterlik inançları üzerine bir araştırma. Eurasian Journal of Educational Research, 24(1), 87–96.
  • Erten Akdoğan, F. (2009). Zihin engelliler öğretmenlierinin öz yeterlik algıları ve stres düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • Gençtürk, A., & Memiş, A. (2010). An investigation of primary school teachers’ teacher efficacy and job satisfaction regarding demographic factors. Elementary Education Online, 9(3), 1037–1054.
  • George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson
  • Gerez Cantimer, G. (2015). Özel eğitim gereksinimli çocukların öğretmenlierinin mesleki ve matematik öğretim özyeterlilik algılarının belirlenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • Gerez Cantimer, G., Şengül, S., & Akçin, N. (2017). Exploring the professional self-efficacy perceptions of the teachers of children in need of special education in terms of various variables, 14(1), 694-716. https://doi:10.14687/jhs.v14i1.3995
  • Goddard, R. G., Hoy, W. K. & Woolfolk Hoy, A. (2004). Collective efficacy beliefs: Theoretical development, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3) 3–13. https://doi.org/10.3102/0013189X033003003
  • Gömleksiz, M. N. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 8(7), 201–221.
  • Gümüş, İ., Tosun, B., Solgun, O., Özcan, A., Üney, K., & Yılmaz, U. C. (2023). Müdür yetkili sınıf öğretmenlerin öz yeterlikleri ile mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 36(9), 113–128. https://doi.org/10.5281/zenodo.10395611
  • Gürer, M.D. (2021). Açık ve uzaktan öğrenmenin temelleri. E. Tekinarslan ve M.D. Gürer (Ed.), Açık ve uzaktan öğrenme içinde (ss. 3-27).
  • Güven, S. & Uçar, M., (2021). Öğretmen adaylarının uzaktan eğitim ve öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşleri. Journal of Awareness, 6(3), 165-183. https://doi.org/10.26809/joa.6.3.08
  • Henson, R. K. (2001). The Effects of Participation in Teacher Research on Teacher Efficacy. Teaching and Teacher Education, 17, 819–836. http://dx.doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00033-6
  • Ibigbami, O., Adeniyi, Y., Omigbodun, O. & Ani, C., (2020). The effect of training on functional behavioural analysis on teacher self-efficacy among special education teachers in Osun State, Southwestern Nigeria. International Journal of Special Education, 35(2), 73-82. https://doi.org/10.52291/ijse.2020.35.15
  • Ibitoye, H.O., Oyeumi, A. & Sanni, O.B (2012). Job satisfaction and self-efficacy as correlates of job commitment of special education teachers in Oyo State. Journal of Education and Practice, 9(3). 95-103. https://core.ac.uk/download/pdf/234633542.pdf ’ den alınmıştır.
  • Kalkan, M., & Yıldız, E. (2022). COVİD-19 pandemisi sürecinde okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşleri. Eurasian Journal of Teacher Education, 3(1), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejte/issue/69452/975804 ’ den alınmıştır.
  • Kaner, S. (2010). Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin öğretmenlerinin öz-yetkinlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43(1), 193-217. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001196
  • Kansu, A. F. & Hızlı Sayar, G. (2018). Öz yeterlik, yaşam anlamı ve yaşam bağlılığı kavramları üzerine bir inceleme. Etkileşim, (1), 78-89. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2018.1.11
  • Karahan, Ş. & Uyanık Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14.
  • Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi (28. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Klassen, R. M. & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756.
  • Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 195-227. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26137/275278 ’ den alınmıştır.
  • MEB, (2018). Uygulama öğrencilerinin milli eğitim bakanlığına bağlı eğitim öğretim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. https://oygm.meb.gov.tr/www/uygulama-ogrencilerinin-mill-egitim-bakanligina-bagli-egitim-ogretim-kurumlarinda-yapacaklari-ogretmenlik-uygulamasina-iliskin-yonerge/icerik/668 ’ den alınmıştır.
  • MEB (2020a). https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-koronaviruse-karsi-egitim-alaninda-alinan-tedbirleri-acikladi/haber/20497/tr ’ den alınmıştır.
  • MEB (2020b). http://www.meb.gov.tr/uzaktan-egitim-surecinin-detaylari/haber/21990/tr’ den alınmıştır.
  • MEB (2021). Uygulama öğrencilerinin Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, (2767-Ek). https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_10/03181211_OYGYRETMENLIYK_UYGULAMASI_YOYNERGE_2021_EYLUYL_EK.pdf ’ den alınmıştır.
  • Miller, J. (2009). Teaching refugee learners with interrupted education in science: Vocabulary, literacy and pedagogy. International Journal of Science Education, 31(4), 571–592. https://doi.org/10.1080/09500690701744611
  • Moore, J.L., Dickson Deane, C., & Galyen, K. (2011). E-Learning, online learning and distance learning environments: Are they the same?. The Internet and Higher Education, 14 (2), 129–135. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2010.10.001
  • Moyo, N. (2020). COVID-19 and the future of practicum in teacher education in Zimbabwe: rethinking the ‘new normal’ in quality assurance for teacher certification, Journal of Education for Teaching: Internatıonal Research and Pedagogy, 46(12), 1–10. https://doi.org/10.1080/02607476.2020.1802702
  • Ocak, G., Ocak, İ., & Kutlu Kalender, M. D. (2017). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğretme-öğrenme anlayışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 25(5), 1851–1864.
  • Ozcan, D. & Uzunboylu, H. (2017). Determination of educational needs and self-efficacy perceptions of special education teachers. Cypriot Journal of Educational Science. 12(4), 228–243. https://doi.org/10.18844/cjes.v12i4.2903
  • Ölmez, C., & Özbaş, S. (2017). Teacher self-efficacy according to Turkish Cypriot science teachers. Africa Education Review, 14(3–4), 36–51. https://doi.org/10.1080/18146627.2016.1224564
  • Özkul, R. (2021). Öğretmenlerin öz-yeterlik algısı, sınıf yönetimi kaygısı ve öğrenci kontrol ideolojileri arasındaki ilişkilerin analizi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğrencilerin sosyal bilgiler benlik kavramları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Trakya Üniversitesi, Edirne.
  • Pajares, F. (2002). Gender and perceived self-efficacy in self-regulated learning. Theory into Practice, 41(2), 116–125. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4102_8
  • Piştav Akmeşe, P. & Kayhan, N.(2017). Özel eğitim öğretmenlerinin oyun öğretimine ilişkin öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 1-26. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.274303
  • Reichenberg, M. & Lofgren, K. (2019). On the relationship between Swedish special educators‘ work absenteeism, job satisfaction, and self-efficacy for inclusive education. International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 5(2), 615-627. https://www.ijres.net/index.php/ijres/article/view/624 ’ den alınmıştır.
  • Schwarzer, R., Schmitz, G. S., & Tang, C. (2000). Teacher burnout in Hong Kong and Germany: A cross-cultural validation of the Maslach Burnout Inventory. Anxiety, Stress, and Coping, 13(3), 309-326. https://doi.org/10.1080/10615800008549268
  • Sciuchetti, M. B., & Yssel, N. (2019). The Development of Preservice Teachers’ Self-Efficacy for Classroom and Behavior Management Across Multiple Field Experiences. Australian Journal of Teacher Education, 44(6). https://ro.ecu.edu.au/ajte/vol44/iss6/2 ’ den alınmıştır.
  • Sezgin, S. (2021). Acil uzaktan eğitim sürecinin analizi: Öne çıkan kavramlar, sorunlar ve çıkarılan dersler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 273-296. https://doi.org/10.18037/ausbd.902616
  • Sel, F. (2018). İnönü üniversitesi uzaktan eğitim öğrencilerinin çevrimiçi öğrenci bağlılık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Senemoğlu, N. (2020). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (27. Baskı). Anı Yayıncılık. Simonson, M., Zvacek, S. M., & Smaldino, S. (2019). Teaching and learning at a distance: Foundations of distance education (7th ed.). IAP.
  • Tarakçı, E., Tütüncüoğlu, F. & Tarakcı, D. (2012). Özel eğitim ve rehabilitasyon alanında çalışan meslek elemanlarının öz-yeterlilik ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Fizyoterapi Rehabilitasyon. 23(1), 26-35. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tfrd/issue/12956/156509 ’ den alınmıştır.
  • Taktak Ateş, Y.(2019). Özel eğitim öğretmenlerinin fen bilimlerine yönelik öz-yeterlik inançları [ Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
  • Telef, B. B. (2011). The study of teachers’ self-eficacy, job satistaftione, life satisfaction and bornout. İlköğretim Online, 10(1), 91–108.
  • Terzioğlu, N.K. & Yıkmış, A. (2022). Özel eğitim öğretmenliği lisans programına devam eden öğrencilerin covıd-19 salgını sürecindeki uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 693-709. https://doi.org/10.24315/tred.925629
  • Tschannen Moran, M., Woolfolk Hoy, A., & Hoy, W.K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248. https://doi.org/10.3102/00346543068002202
  • Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783–805. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
  • Ünlü, E. (2021). Özel eğitime gerekesinim duyan çocuklar ve özel eğitim. İ.H. Diken (Ed.), Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (ss.3-17). Pegem Akademi.
  • Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2009). Ortaöǧretim öǧretmenlerinin öz-yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1–16.
  • Williams, R. (2020). Special education teacher experiences and efficacy during a pandemic (COVID-19) [Master’s thesis]. The University of Arizona.
  • Yavuz, M. (2020). Özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin mesleki öz-yeterlilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 01-25. https://doi.org/10.21764/maeuefd.546612
  • Yıldırım, K. (2020). İstisnai bir uzaktan eğitim-öğretim deneyiminin öğrettikleri. Alanyazın, 1(1), 7-15. http://doi.org/10.22596/ cresjournal.0101.7.16
  • Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C. & Soran, H. (2004). Yabancı dilde hazırlanan bir öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin Türkçeye uygulanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 0(27), 260-267. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/shw_artcl-822.html ’ den alınmıştır.
  • YÖK, (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri (1982-2007) (Öğretmenin üniversitede yetiştirilmesinin değerlendirilmesi). Yükseköğretim Kurulu Yayını, 2007-5. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Ogretmen-Yetistirme/2.pdf ‘ den alınmıştır.
  • YÖK,(2018a). Özel eğitim öğretmenliği lisans programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf ‘den alınmıştır.
  • YÖK,(2018b).Öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf ‘den alınmıştır.
  • YÖK,(2020a). Küresel salgında yeni normalleşme süreci. https://covid19.yok.gov.tr/Documents/alinan-kararlar/27-kuresel-salginda-yeni-normallesme-sureci-rehberi-yayimlandi.pdf ’ den alınmıştır.
  • YÖK, (2020b). Yükseköğretim kurumlarında uzaktan öğretime ilişkin usul ve esaslar. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Uzaktan_ogretim/yuksekogretim_kurumlarinda_uzaktan_ogretime_iliskin_usul_ve_esaslar.pdf ’ den alınmıştır.
  • YÖK,(b.t.). Öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogret¬men-Yetistirme-Lisans-Programlar¬i/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf ‘den alınmıştır.

Investigation of Self-Efficacy Perceptions of Special Education Teachers Who Completed Teaching Practice Through Distance Education and Face-to-Face Education#

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 314 - 326

Oya Altındağ Taştan Mustafa Kurt

Öz

Teachers' self-efficacy perceptions are among the variables that directly affect the quality of educational practices. One of the variables that influences teachers' perceptions of self-efficacy is related to the quality of teacher training programs in pre-service training. Therefore, one of the most important courses in these programs is the teaching practice course. However, due to the COVID-19 pandemic, teacher training programs were maintained through distance education, including teaching practice. This research examines the perceptions of self-efficacy of special education teachers who complement teaching practice face-to-face and through distance education. In the research, which is a quantitative study, survey research, which is one of the descriptive research models, was used. The study's participant group was formed using a stratified purposive sampling method. The research data were collected using the Personal Information Form and Special Education Teachers’ Sense of Professional Self-Efficacy Scale. Independent Sample T-Test and One-Way Anova tests were used as the data showed normal distribution. Research findings revealed that the professional self-efficacy perception levels of special education teachers who completed their teaching practice through face-to-face education were higher than those of special education teachers who completed it through distance education. However, the analyses made separately for both groups also revealed that the self-efficacy perception levels of special education teachers did not differ significantly according to age and type of disability. These findings highlight the importance of direct experience in practice courses such as teaching practice. It is suggested to support teachers who have completed their teaching practice through distance education with in-service training. On the other hand, distance education applications may become mandatory in the future. In this case, research on designing and implementing more qualified practice courses will be needed.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 teachers special education teachers teaching practice

Kaynakça

  • Aksu, A. (2022). Özel eğitim ve sınıf öğretmenlerinin sınıf içi ölçme değerlendirme alanında öz yeterlik algılarının karşılaştırılması. (Ankara örneklemi). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Alan, Y. (2021). Öğretmen adaylarının konuşma öz yeterlik algıları. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 622-635. https://doi.org/10.29000/rumelide.949508
  • Antoniou, A., Geralexis, I. & Charitaki, G. (2017). Special educators’ teaching self-efficacy determination: A quantitative approach. Psychology, 8, 1642–1656. https://doi.org/10.4236/psych.2017.811108
  • Ardasheva, Y., Carbonneau, K. J., Roo, A. K., & Wang, Z. (2018). Relationships among prior learning, anxiety, self-efficacy, and science vocabulary learning of middle school students with varied English language proficiency. Learning and Individual Differences, 61(1), 21–30. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2017.11.008
  • Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychologıcal Review, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
  • Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117–148. https://doi.org/10.1207/s15326985ep2802_3
  • Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71–81). New York: Academic Press. (Reprinted in H. Friedman [Ed.], Encyclopedia of mental health. San Diego: Academic Press, 1998).
  • Bandura, A. (1996). Self-efficacy in changing societies. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511527692
  • Bayındır, N. (2021). Adayların uzaktan öğretmenlik uygulamalarına ilişkin değerlendirmeleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTÜDAM) Eğitim Dergisi, 6(1), 1-11. https://dergipark.org.tr/tr/pub/estudamegitim/issue/62308/875192 ’ den alınmıştır.
  • Boz, Y. & Boz, N. (2010). The nature of the relationship between teaching concerns and a sense of efficacy. European Journal of Teacher Education, 33(3), 279-291. https://doi.org/10.1080/02619768.2010.490910
  • Britner, S. L., & Pajares, F. (2006). Sources of self-efficacy of middle school science students. Journal of Research in Science Teaching, 43(5), 485–499. https://doi.org/10.1002/tea.20131
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (29.Baskı). Pegem Akademi.
  • Can E. (2022). Covid 19 pandemisi sürecinde yükseköğretimde öğretmenlik uygulamasına ilişkin öğrenci deneyimleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 12(2), 459-471. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1118080
  • Chacón, C. T. (2006). Las creencias de autoeficacia: un aporte para la formación del docente de inglés. Acción Pedagógica, 15(1), 44-54.
  • Çağlar, Ç. (2021). Uzaktan eğitim. H. Demirtaş (Ed.), Yükseköğretimde uzaktan öğretim içinde (ss.1-28). Anı Yayıncılık.
  • Demirci, F. (2021). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının öz yeterlik kaynakları ile teknolojik pedagojik alan bilgileri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış doktora tezi], Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Dimitrios, S., Foteini, C., Harilaos, Z., Zakopoulou, V., & Papadimitropoulou, P. (2020). Self-efficacy of special education teachers in Greece. European Journal of Education Studies 7(4), 150–160. https://doi.org/10.5281/zenodo.3809401
  • Dvivedi, S., Kaur, N., Dwivedi, S., & Mishra, A. (2022). Internshıp durıng covıd 19 pandemıc: Experıences of stakeholders of teacher traınıng ınstıtutıons. Xi'an Shiyou Daxue Xuebao (Ziran Kexue Ban)/Journal of Xi'an Shiyou University, 65 (7), 79-99. https://doi.org/10.17605/OSF.IO/HPF64
  • Eki̇ci̇, G. (2006). Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretmen öz-yeterlik inançları üzerine bir araştırma. Eurasian Journal of Educational Research, 24(1), 87–96.
  • Erten Akdoğan, F. (2009). Zihin engelliler öğretmenlierinin öz yeterlik algıları ve stres düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • Gençtürk, A., & Memiş, A. (2010). An investigation of primary school teachers’ teacher efficacy and job satisfaction regarding demographic factors. Elementary Education Online, 9(3), 1037–1054.
  • George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson
  • Gerez Cantimer, G. (2015). Özel eğitim gereksinimli çocukların öğretmenlierinin mesleki ve matematik öğretim özyeterlilik algılarının belirlenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • Gerez Cantimer, G., Şengül, S., & Akçin, N. (2017). Exploring the professional self-efficacy perceptions of the teachers of children in need of special education in terms of various variables, 14(1), 694-716. https://doi:10.14687/jhs.v14i1.3995
  • Goddard, R. G., Hoy, W. K. & Woolfolk Hoy, A. (2004). Collective efficacy beliefs: Theoretical development, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3) 3–13. https://doi.org/10.3102/0013189X033003003
  • Gömleksiz, M. N. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 8(7), 201–221.
  • Gümüş, İ., Tosun, B., Solgun, O., Özcan, A., Üney, K., & Yılmaz, U. C. (2023). Müdür yetkili sınıf öğretmenlerin öz yeterlikleri ile mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 36(9), 113–128. https://doi.org/10.5281/zenodo.10395611
  • Gürer, M.D. (2021). Açık ve uzaktan öğrenmenin temelleri. E. Tekinarslan ve M.D. Gürer (Ed.), Açık ve uzaktan öğrenme içinde (ss. 3-27).
  • Güven, S. & Uçar, M., (2021). Öğretmen adaylarının uzaktan eğitim ve öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşleri. Journal of Awareness, 6(3), 165-183. https://doi.org/10.26809/joa.6.3.08
  • Henson, R. K. (2001). The Effects of Participation in Teacher Research on Teacher Efficacy. Teaching and Teacher Education, 17, 819–836. http://dx.doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00033-6
  • Ibigbami, O., Adeniyi, Y., Omigbodun, O. & Ani, C., (2020). The effect of training on functional behavioural analysis on teacher self-efficacy among special education teachers in Osun State, Southwestern Nigeria. International Journal of Special Education, 35(2), 73-82. https://doi.org/10.52291/ijse.2020.35.15
  • Ibitoye, H.O., Oyeumi, A. & Sanni, O.B (2012). Job satisfaction and self-efficacy as correlates of job commitment of special education teachers in Oyo State. Journal of Education and Practice, 9(3). 95-103. https://core.ac.uk/download/pdf/234633542.pdf ’ den alınmıştır.
  • Kalkan, M., & Yıldız, E. (2022). COVİD-19 pandemisi sürecinde okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşleri. Eurasian Journal of Teacher Education, 3(1), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejte/issue/69452/975804 ’ den alınmıştır.
  • Kaner, S. (2010). Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin öğretmenlerinin öz-yetkinlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43(1), 193-217. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001196
  • Kansu, A. F. & Hızlı Sayar, G. (2018). Öz yeterlik, yaşam anlamı ve yaşam bağlılığı kavramları üzerine bir inceleme. Etkileşim, (1), 78-89. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2018.1.11
  • Karahan, Ş. & Uyanık Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14.
  • Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi (28. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Klassen, R. M. & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756.
  • Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 195-227. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26137/275278 ’ den alınmıştır.
  • MEB, (2018). Uygulama öğrencilerinin milli eğitim bakanlığına bağlı eğitim öğretim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. https://oygm.meb.gov.tr/www/uygulama-ogrencilerinin-mill-egitim-bakanligina-bagli-egitim-ogretim-kurumlarinda-yapacaklari-ogretmenlik-uygulamasina-iliskin-yonerge/icerik/668 ’ den alınmıştır.
  • MEB (2020a). https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-koronaviruse-karsi-egitim-alaninda-alinan-tedbirleri-acikladi/haber/20497/tr ’ den alınmıştır.
  • MEB (2020b). http://www.meb.gov.tr/uzaktan-egitim-surecinin-detaylari/haber/21990/tr’ den alınmıştır.
  • MEB (2021). Uygulama öğrencilerinin Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, (2767-Ek). https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_10/03181211_OYGYRETMENLIYK_UYGULAMASI_YOYNERGE_2021_EYLUYL_EK.pdf ’ den alınmıştır.
  • Miller, J. (2009). Teaching refugee learners with interrupted education in science: Vocabulary, literacy and pedagogy. International Journal of Science Education, 31(4), 571–592. https://doi.org/10.1080/09500690701744611
  • Moore, J.L., Dickson Deane, C., & Galyen, K. (2011). E-Learning, online learning and distance learning environments: Are they the same?. The Internet and Higher Education, 14 (2), 129–135. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2010.10.001
  • Moyo, N. (2020). COVID-19 and the future of practicum in teacher education in Zimbabwe: rethinking the ‘new normal’ in quality assurance for teacher certification, Journal of Education for Teaching: Internatıonal Research and Pedagogy, 46(12), 1–10. https://doi.org/10.1080/02607476.2020.1802702
  • Ocak, G., Ocak, İ., & Kutlu Kalender, M. D. (2017). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğretme-öğrenme anlayışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 25(5), 1851–1864.
  • Ozcan, D. & Uzunboylu, H. (2017). Determination of educational needs and self-efficacy perceptions of special education teachers. Cypriot Journal of Educational Science. 12(4), 228–243. https://doi.org/10.18844/cjes.v12i4.2903
  • Ölmez, C., & Özbaş, S. (2017). Teacher self-efficacy according to Turkish Cypriot science teachers. Africa Education Review, 14(3–4), 36–51. https://doi.org/10.1080/18146627.2016.1224564
  • Özkul, R. (2021). Öğretmenlerin öz-yeterlik algısı, sınıf yönetimi kaygısı ve öğrenci kontrol ideolojileri arasındaki ilişkilerin analizi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğrencilerin sosyal bilgiler benlik kavramları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Trakya Üniversitesi, Edirne.
  • Pajares, F. (2002). Gender and perceived self-efficacy in self-regulated learning. Theory into Practice, 41(2), 116–125. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4102_8
  • Piştav Akmeşe, P. & Kayhan, N.(2017). Özel eğitim öğretmenlerinin oyun öğretimine ilişkin öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 1-26. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.274303
  • Reichenberg, M. & Lofgren, K. (2019). On the relationship between Swedish special educators‘ work absenteeism, job satisfaction, and self-efficacy for inclusive education. International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 5(2), 615-627. https://www.ijres.net/index.php/ijres/article/view/624 ’ den alınmıştır.
  • Schwarzer, R., Schmitz, G. S., & Tang, C. (2000). Teacher burnout in Hong Kong and Germany: A cross-cultural validation of the Maslach Burnout Inventory. Anxiety, Stress, and Coping, 13(3), 309-326. https://doi.org/10.1080/10615800008549268
  • Sciuchetti, M. B., & Yssel, N. (2019). The Development of Preservice Teachers’ Self-Efficacy for Classroom and Behavior Management Across Multiple Field Experiences. Australian Journal of Teacher Education, 44(6). https://ro.ecu.edu.au/ajte/vol44/iss6/2 ’ den alınmıştır.
  • Sezgin, S. (2021). Acil uzaktan eğitim sürecinin analizi: Öne çıkan kavramlar, sorunlar ve çıkarılan dersler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 273-296. https://doi.org/10.18037/ausbd.902616
  • Sel, F. (2018). İnönü üniversitesi uzaktan eğitim öğrencilerinin çevrimiçi öğrenci bağlılık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Senemoğlu, N. (2020). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (27. Baskı). Anı Yayıncılık. Simonson, M., Zvacek, S. M., & Smaldino, S. (2019). Teaching and learning at a distance: Foundations of distance education (7th ed.). IAP.
  • Tarakçı, E., Tütüncüoğlu, F. & Tarakcı, D. (2012). Özel eğitim ve rehabilitasyon alanında çalışan meslek elemanlarının öz-yeterlilik ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Fizyoterapi Rehabilitasyon. 23(1), 26-35. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tfrd/issue/12956/156509 ’ den alınmıştır.
  • Taktak Ateş, Y.(2019). Özel eğitim öğretmenlerinin fen bilimlerine yönelik öz-yeterlik inançları [ Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
  • Telef, B. B. (2011). The study of teachers’ self-eficacy, job satistaftione, life satisfaction and bornout. İlköğretim Online, 10(1), 91–108.
  • Terzioğlu, N.K. & Yıkmış, A. (2022). Özel eğitim öğretmenliği lisans programına devam eden öğrencilerin covıd-19 salgını sürecindeki uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 693-709. https://doi.org/10.24315/tred.925629
  • Tschannen Moran, M., Woolfolk Hoy, A., & Hoy, W.K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248. https://doi.org/10.3102/00346543068002202
  • Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783–805. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
  • Ünlü, E. (2021). Özel eğitime gerekesinim duyan çocuklar ve özel eğitim. İ.H. Diken (Ed.), Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (ss.3-17). Pegem Akademi.
  • Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2009). Ortaöǧretim öǧretmenlerinin öz-yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1–16.
  • Williams, R. (2020). Special education teacher experiences and efficacy during a pandemic (COVID-19) [Master’s thesis]. The University of Arizona.
  • Yavuz, M. (2020). Özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin mesleki öz-yeterlilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 01-25. https://doi.org/10.21764/maeuefd.546612
  • Yıldırım, K. (2020). İstisnai bir uzaktan eğitim-öğretim deneyiminin öğrettikleri. Alanyazın, 1(1), 7-15. http://doi.org/10.22596/ cresjournal.0101.7.16
  • Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C. & Soran, H. (2004). Yabancı dilde hazırlanan bir öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin Türkçeye uygulanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 0(27), 260-267. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/shw_artcl-822.html ’ den alınmıştır.
  • YÖK, (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri (1982-2007) (Öğretmenin üniversitede yetiştirilmesinin değerlendirilmesi). Yükseköğretim Kurulu Yayını, 2007-5. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Ogretmen-Yetistirme/2.pdf ‘ den alınmıştır.
  • YÖK,(2018a). Özel eğitim öğretmenliği lisans programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf ‘den alınmıştır.
  • YÖK,(2018b).Öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf ‘den alınmıştır.
  • YÖK,(2020a). Küresel salgında yeni normalleşme süreci. https://covid19.yok.gov.tr/Documents/alinan-kararlar/27-kuresel-salginda-yeni-normallesme-sureci-rehberi-yayimlandi.pdf ’ den alınmıştır.
  • YÖK, (2020b). Yükseköğretim kurumlarında uzaktan öğretime ilişkin usul ve esaslar. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Uzaktan_ogretim/yuksekogretim_kurumlarinda_uzaktan_ogretime_iliskin_usul_ve_esaslar.pdf ’ den alınmıştır.
  • YÖK,(b.t.). Öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogret¬men-Yetistirme-Lisans-Programlar¬i/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf ‘den alınmıştır.
Toplam 78 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Özel Eğitim ve Engelli Eğitimi (Diğer)
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Oya Altındağ Taştan 0000-0001-8485-6882

Mustafa Kurt 0000-0001-8410-7814

Erken Görünüm Tarihi 19 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025Cilt: 14 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Altındağ Taştan, O., & Kurt, M. (2025). Öğretmenlik Uygulamasını Uzaktan Eğitim Yoluyla Tamamlamış Özel Eğitim Öğretmenleri ile Yüz Yüze Eğitim Yoluyla Tamamlamış Özel Eğitim Öğretmenlerinin Özyeterlilik Algılarının İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 14(2), 314-326. https://doi.org/10.30703/cije.1351123

e-ISSN: 2147-1606