Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 4, 773 - 788, 31.12.2024

Hayriye Yazıcı Esra Bozkurt Altan

https://doi.org/10.30703/cije.1324297

Öz

Kaynakça

  • Atasoy, Ş. Tekbıyık, A., & Yüca, O.Ş. (2019). Karadeniz Bölgesi’ndeki Bazı Yerel Sosyobilimsel Konularda Öğrencilerin İnformal Muhakemelerinin Belirlenmesi: HES, Organik Çay ve Yeşil Yol Projesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 524-540. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018045573
  • Atasoy, Ş., & Yüca, O. Ş. (2021). Yerel sosyobilimsel konularda kavram karikatürleri aracılığıyla sekizinci sınıf öğrencilerinin argüman kalitelerinin geliştirilmesi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 9(2), 361-388.
  • Aydın, S. (2021). Argümantasyon temelli uygulamaların 8. sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara yönelik görüşlerine ve düşünme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
  • Baltacı, A. 2019. Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
  • British Broadcasting Corporation News Türkçe (2018, Nisan 17). Bilim insanları plastiği çözen enzim geliştirdi. bbc.com/turkce/haberler-dunya-43793007
  • British Broadcasting Corporation News Türkçe (2018, Şubat 5). Plastik kirliliği: Bilim insanları okyanus devlerine etkisinin araştırılmasını istedi. bbc.com/turkce/haberler-42943013
  • Can, E. B. 2021. Investigating the argument quality of middle school students on a socioscientific issue: Effect of local versus global context [Yüksek Lisans Tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
  • Candaş, Z. (2019). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilimsel okuryazarlık bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Chang, S.N., & Chiu, M.H. (2008). Lakatos’ scientific research programmes as a framework for analysing informal argumentation about socio‐scientific issues. International Journal of Science Education, 30(13), 1753-1773. https://doi.org/10.1080/09500690701534582
  • Chang Rundgren, S. N., & Rundgren, C. J. (2010). SEE-SEP: From a separate to a holistic view of socioscientific issues. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 11(1), 1-24.
  • Christensen, L.B., Johnson, R. B. & Turner, L.A. (2015). Araştırma Yöntemleri ve Desen Analizi. Mustafa Sever, Zeynep Avcı Yurtseven (çev.), Ahmet Aypay (Çev. Ed.), Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Çapkinoglu, E., Yilmaz, S., & Leblebicioglu, G. (2020). Quality of argumentation by seventh‐graders in local socioscientific issues. Journal of Research in Science Teaching, 57(6), 827-855.
  • Dawson, V., & Venville, G.J. (2009). High‐school students’ informal reasoning and argumentation about biotechnology: An indicator of scientific literacy. International Journal of Science Education, 31(11), 1421-1445. https://doi.org/10.1080/09500690801992870
  • Emery, K. Harlow, D. Whitmer, A., & Gaines, S. (2017). Compelling evidence: an influence on middle school students’ accounts that may impact decision-making about socioscientific issues. Environmental Education Research, 23(8), 1115-1129. https://doi.org/10.1080/13504622.2016.1225673
  • Eraslan, İ. H., Karataş, A. & Kaya, H. (2007). Türk Plastik Sektörünün Rekabetçilik Analizi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(6), 203-219.
  • Eş, H., & Öztürk, N. (2021). An activity for transferring the multidimensional structure of SSI to middle school science courses: I discover myself in the decision-making process with SEE-STEP!. Research in Science Education, (51), 889-910. https://doi.org/10.1007/s11165-019-09865-1
  • Eş, H. & Yenilmez Türkoğlu, A. (2021). Science and non-science majors' mental models of nuclear power: does the program of study matter? Acta Didactica Napocensia. 14(29), 231-243. https://doi.org/10.24193/adn.14.2.17
  • Evren Yapıcıoğlu, A. (2021). Sosyobilimsel konularda ahlaki ve etik muhakeme becerileri. A. Yenilmez-Türkoğlu, D. Karışan, D. (Ed), Sosyobilimsel konular içinde (s143-169). Eğiten Kitap.
  • Genç, M. Orhan, U. Özcan Baykurt, Ö. Özel, E. İkinci, N & Gürbüz, E. Türk, M. (2020). Organ ve doku bağışı konusunda ortaokul öğrencilerinin kararlarının ve informal muhakeme örüntülerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi (AJER), 5(2), 337-353.
  • Greenpeace (n.d.) Plastikten kurtul. Alındı 10.06.2021 https://act.greenpeace.org/page/40176/ petition/1?locale=tr-TR
  • Gürbüz, H. & Yılmaz, V. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Naylon Poşet Kullanımına İlişkin Tutum ve Davranışlarının Yapısal Eşitlik Modellemesiyle Araştırılması, Dergipark 26(38), 135-149. DOI: 10.17233
  • Karakas, H., & Eyceyurt Turk, G. (2022). Turkish pre-service primary teachers' decisions on various socioscientific issues: SEE-SEP Model-Analysis. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 17(4), 182-208.
  • Kayan, A. & Küçük, A. (2020). Plastik Kirliliğin Çevresel Zararları ve Çözüm Önerileri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 403-427.
  • Kolstø, S.D. (2001). Scientific literacy for citizenship: Tools for dealing with the science dimension of controversial socioscientific issues. Science Education, 85(3), 291-310. https://doi.org/10.1080/09500690010016102
  • Kütük, F.& Belge Can, H. (2022). Farklı zekâ alanlarına sahip ortaokul öğrencilerinin aşılamaya ilişkin karar verme süreçleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 61, 266 – 295. https://doi.org/10.21764/maeuefd.973776
  • Ökkeşoğulları, E. & Hastürk, G. (2022). Ortaokul öğrencilerinin sosyobilimsel konulara ilişkin zihinsel yapılarının tespiti. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 417-435. https://doi.org/10.24315/tred. 909726
  • Öztürk, N., Eş, H. & Turgut, H. (2017). Üstün zekâlı öğrenciler sosyo-bilimsel konularda nasıl karar veriyorlar? Gerekçeler, bilgi kaynakları ve medyanın oynadığı rol. International Online Journal of Educational Sciences, 9(4), 1111-1124. https:// doi.org/10.15345/iojes.2017.04.015
  • Paker, T. (2017). Durum çalışması. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma içinde (s.119-134). Anı Yayıncılık.
  • Patronis, T., Potari, D. & Spiliotopoulou, V. (1999). Students' argumentation in decision-making on asocio-scientific issue: implications for teaching. International Journal of Science Education, 21(7), 745-754.
  • Pehlivanlar, S. (2019). Fen bilgisi ve sınıf öğretmen adaylarının yerel, ulusal ve küresel sosyobilimsel konular hakkındaki informal muhakemeleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
  • Plastik & Ambalaj Teknolojisi (n.d). Plastiklerin ekonomi içindeki önemi. Erişim: 02.06.2021 http://www.plastik-ambalaj.com/tr/plastik-ambalaj-makale/1268-plastiklerin-ekonomi-icindeki -onemi
  • Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A criticial review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536. https://doi.org/10.1002/tea.20009. Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005a). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138. https://doi.org/10.1002/tea.20042.
  • Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005b). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding socioscientific issues: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89(1), 71-93. https://doi.org/10.1002/sce.20023.
  • Topçu, M. S. (2017). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Türköz, G., & Öztürk, N. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bazı sosyo-bilimsel konularla ilgili kararlarının çok boyutlu bakış açısı ile incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 175-197.
  • Ülker Hançer, N. (2019). Kavram karikatürleri ile zenginleştirilmiş tartışmacı metin yazma etkinliklerinin sosyo-bilimsel konuların öğretiminde kullanılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sinop Üniversitesi
  • Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • Yin, R. K. (1981). The case study as a serious research strategy. Science communication, 3(1), 97-114.
  • Zeidler, D. L., Sadler, T. D., Simmons, M. L., & Howes, E. V. (2005). Beyond STS: A research-based framework for socioscientific issues education. Science Education, 89(3), 357-377. https://doi.org/10.1002/sce.20048

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN YEREL VE GENEL SOSYOBİLİMSEL KONULARA İLİŞKİN KARARLARI VE KARARLARININ ÇOK BOYUTLU YAPISININ SEE – SEP MODELİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 4, 773 - 788, 31.12.2024

Hayriye Yazıcı Esra Bozkurt Altan

https://doi.org/10.30703/cije.1324297

Öz

Bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin yerel ve genel sosyobilimsel konulara ilişkin kararları ve kararlarının çok boyutlu yapısının nasıl olduğunu belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 7. sınıfa devam eden 30 kız, 29 erkek olmak üzere toplam 59 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması deseni ile yürütülmüştür. Araştırmanın uygulama süreci 8 hafta sürmüştür. Bir yerel bir genel kapsamlı olacak şekilde SBK’ler belirlenmiştir. Nükleer santral, kriyobiyoloji, balıkçılık, plastik kullanımı konuları belirlenen sosyobilimsel konulardır. Bir SBK için 2 haftalık süre ayrılmıştır. Araştırmanın verilerini etkinlik föyleri (SBK senaryoları) ve SBK’lere dair karar verme formu oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 2 genel, 2 yerel SBK esas alınarak senaryolar hazırlanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Araştırmanın karar vermeye dair sonuçlarında tüm SBK’lerle ilgili olumlu yaklaşım sergileyenlerin sayısının, olumsuz yaklaşım sergileyenlerin sayısına göre daha fazla olduğu görülmüştür. Ancak yerel ve genel SBK’lere göre öğrenci kararlarının farklılaştığı belirlenmiştir. Öğrencilerin genel SBK’lerde etik boyutuna yerel SBK’lere kıyasla daha fazla yer verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Ahlak ve etik gelişiminde yerel SBK’lerin ayrı bir önemi olup olmadığı ile ilgili daha detaylı araştırmalar yapılması ve uygulayıcıların sınıf ortamlarında yerel SBK’lere yer vermeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

genel sosyobilimsel konular karar verme ortaokul öğrencileri SEE-SEP model yerel sosyobilimsel konular

Kaynakça

  • Atasoy, Ş. Tekbıyık, A., & Yüca, O.Ş. (2019). Karadeniz Bölgesi’ndeki Bazı Yerel Sosyobilimsel Konularda Öğrencilerin İnformal Muhakemelerinin Belirlenmesi: HES, Organik Çay ve Yeşil Yol Projesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 524-540. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018045573
  • Atasoy, Ş., & Yüca, O. Ş. (2021). Yerel sosyobilimsel konularda kavram karikatürleri aracılığıyla sekizinci sınıf öğrencilerinin argüman kalitelerinin geliştirilmesi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 9(2), 361-388.
  • Aydın, S. (2021). Argümantasyon temelli uygulamaların 8. sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara yönelik görüşlerine ve düşünme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
  • Baltacı, A. 2019. Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
  • British Broadcasting Corporation News Türkçe (2018, Nisan 17). Bilim insanları plastiği çözen enzim geliştirdi. bbc.com/turkce/haberler-dunya-43793007
  • British Broadcasting Corporation News Türkçe (2018, Şubat 5). Plastik kirliliği: Bilim insanları okyanus devlerine etkisinin araştırılmasını istedi. bbc.com/turkce/haberler-42943013
  • Can, E. B. 2021. Investigating the argument quality of middle school students on a socioscientific issue: Effect of local versus global context [Yüksek Lisans Tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
  • Candaş, Z. (2019). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilimsel okuryazarlık bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Chang, S.N., & Chiu, M.H. (2008). Lakatos’ scientific research programmes as a framework for analysing informal argumentation about socio‐scientific issues. International Journal of Science Education, 30(13), 1753-1773. https://doi.org/10.1080/09500690701534582
  • Chang Rundgren, S. N., & Rundgren, C. J. (2010). SEE-SEP: From a separate to a holistic view of socioscientific issues. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 11(1), 1-24.
  • Christensen, L.B., Johnson, R. B. & Turner, L.A. (2015). Araştırma Yöntemleri ve Desen Analizi. Mustafa Sever, Zeynep Avcı Yurtseven (çev.), Ahmet Aypay (Çev. Ed.), Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Çapkinoglu, E., Yilmaz, S., & Leblebicioglu, G. (2020). Quality of argumentation by seventh‐graders in local socioscientific issues. Journal of Research in Science Teaching, 57(6), 827-855.
  • Dawson, V., & Venville, G.J. (2009). High‐school students’ informal reasoning and argumentation about biotechnology: An indicator of scientific literacy. International Journal of Science Education, 31(11), 1421-1445. https://doi.org/10.1080/09500690801992870
  • Emery, K. Harlow, D. Whitmer, A., & Gaines, S. (2017). Compelling evidence: an influence on middle school students’ accounts that may impact decision-making about socioscientific issues. Environmental Education Research, 23(8), 1115-1129. https://doi.org/10.1080/13504622.2016.1225673
  • Eraslan, İ. H., Karataş, A. & Kaya, H. (2007). Türk Plastik Sektörünün Rekabetçilik Analizi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(6), 203-219.
  • Eş, H., & Öztürk, N. (2021). An activity for transferring the multidimensional structure of SSI to middle school science courses: I discover myself in the decision-making process with SEE-STEP!. Research in Science Education, (51), 889-910. https://doi.org/10.1007/s11165-019-09865-1
  • Eş, H. & Yenilmez Türkoğlu, A. (2021). Science and non-science majors' mental models of nuclear power: does the program of study matter? Acta Didactica Napocensia. 14(29), 231-243. https://doi.org/10.24193/adn.14.2.17
  • Evren Yapıcıoğlu, A. (2021). Sosyobilimsel konularda ahlaki ve etik muhakeme becerileri. A. Yenilmez-Türkoğlu, D. Karışan, D. (Ed), Sosyobilimsel konular içinde (s143-169). Eğiten Kitap.
  • Genç, M. Orhan, U. Özcan Baykurt, Ö. Özel, E. İkinci, N & Gürbüz, E. Türk, M. (2020). Organ ve doku bağışı konusunda ortaokul öğrencilerinin kararlarının ve informal muhakeme örüntülerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi (AJER), 5(2), 337-353.
  • Greenpeace (n.d.) Plastikten kurtul. Alındı 10.06.2021 https://act.greenpeace.org/page/40176/ petition/1?locale=tr-TR
  • Gürbüz, H. & Yılmaz, V. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Naylon Poşet Kullanımına İlişkin Tutum ve Davranışlarının Yapısal Eşitlik Modellemesiyle Araştırılması, Dergipark 26(38), 135-149. DOI: 10.17233
  • Karakas, H., & Eyceyurt Turk, G. (2022). Turkish pre-service primary teachers' decisions on various socioscientific issues: SEE-SEP Model-Analysis. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 17(4), 182-208.
  • Kayan, A. & Küçük, A. (2020). Plastik Kirliliğin Çevresel Zararları ve Çözüm Önerileri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 403-427.
  • Kolstø, S.D. (2001). Scientific literacy for citizenship: Tools for dealing with the science dimension of controversial socioscientific issues. Science Education, 85(3), 291-310. https://doi.org/10.1080/09500690010016102
  • Kütük, F.& Belge Can, H. (2022). Farklı zekâ alanlarına sahip ortaokul öğrencilerinin aşılamaya ilişkin karar verme süreçleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 61, 266 – 295. https://doi.org/10.21764/maeuefd.973776
  • Ökkeşoğulları, E. & Hastürk, G. (2022). Ortaokul öğrencilerinin sosyobilimsel konulara ilişkin zihinsel yapılarının tespiti. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 417-435. https://doi.org/10.24315/tred. 909726
  • Öztürk, N., Eş, H. & Turgut, H. (2017). Üstün zekâlı öğrenciler sosyo-bilimsel konularda nasıl karar veriyorlar? Gerekçeler, bilgi kaynakları ve medyanın oynadığı rol. International Online Journal of Educational Sciences, 9(4), 1111-1124. https:// doi.org/10.15345/iojes.2017.04.015
  • Paker, T. (2017). Durum çalışması. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma içinde (s.119-134). Anı Yayıncılık.
  • Patronis, T., Potari, D. & Spiliotopoulou, V. (1999). Students' argumentation in decision-making on asocio-scientific issue: implications for teaching. International Journal of Science Education, 21(7), 745-754.
  • Pehlivanlar, S. (2019). Fen bilgisi ve sınıf öğretmen adaylarının yerel, ulusal ve küresel sosyobilimsel konular hakkındaki informal muhakemeleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
  • Plastik & Ambalaj Teknolojisi (n.d). Plastiklerin ekonomi içindeki önemi. Erişim: 02.06.2021 http://www.plastik-ambalaj.com/tr/plastik-ambalaj-makale/1268-plastiklerin-ekonomi-icindeki -onemi
  • Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A criticial review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536. https://doi.org/10.1002/tea.20009. Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005a). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138. https://doi.org/10.1002/tea.20042.
  • Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005b). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding socioscientific issues: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89(1), 71-93. https://doi.org/10.1002/sce.20023.
  • Topçu, M. S. (2017). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Türköz, G., & Öztürk, N. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bazı sosyo-bilimsel konularla ilgili kararlarının çok boyutlu bakış açısı ile incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 175-197.
  • Ülker Hançer, N. (2019). Kavram karikatürleri ile zenginleştirilmiş tartışmacı metin yazma etkinliklerinin sosyo-bilimsel konuların öğretiminde kullanılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sinop Üniversitesi
  • Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • Yin, R. K. (1981). The case study as a serious research strategy. Science communication, 3(1), 97-114.
  • Zeidler, D. L., Sadler, T. D., Simmons, M. L., & Howes, E. V. (2005). Beyond STS: A research-based framework for socioscientific issues education. Science Education, 89(3), 357-377. https://doi.org/10.1002/sce.20048
Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Articles
Yazarlar

Hayriye Yazıcı 0000-0003-4518-3069

Esra Bozkurt Altan 0000-0002-5592-1726

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024Cilt: 13 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Yazıcı, H., & Bozkurt Altan, E. (2024). ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN YEREL VE GENEL SOSYOBİLİMSEL KONULARA İLİŞKİN KARARLARI VE KARARLARININ ÇOK BOYUTLU YAPISININ SEE – SEP MODELİNE GÖRE İNCELENMESİ. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 13(4), 773-788. https://doi.org/10.30703/cije.1324297
 Kapak Resmi İndir

e-ISSN: 2147-1606

14550        14551