Öz
Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin
eğitiminde pekiştireçlerin rolü oldukça fazladır. Etkili pekiştireçleri
belirlemek için genel ve özet tercih değerlendirmeleri yapılmaktadır. Farklı
düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin genel ve özet tercih
değerlendirme verilerinin zaman bağlamında değişip değişmediğinin incelenmesi
bu araştırmanın amacıdır. Bu araştırmada ilişkisel tarama modeli
kullanılmıştır. Araştırmaya 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Düzce ve Ankara
illerinde ikamet edip ve il Milli Eğitim Müdürlüklerine bağlı okullarda
kaynaştırma eğitimi alan, hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan dört öğrenci
ile orta-ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan dokuz öğrenci olmak üzere
toplam 13 öğrenci katılmıştır. Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan
öğrencilerin 3’ü kız, 1’i erkek, orta-ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan
öğrencilerin 2’si kız, 7’si erkektir. Araştırmada tercih değerlendirme
yöntemlerinden iki uyaranlı ve tekrar yerleştirmesiz çok uyaranlı tercih
değerlendirme yöntemi birlikte kullanılmıştır. Araştırmaya katılan tüm
katılımcıların genel tercihleri iki uyaranlı tercih değerlendirmesi yapılarak
belirlenmiştir. Genel tercih değerlendirmesinden sonraki dört hafta boyunca
haftada birer kez aynı uyaranlar kullanılarak tekrar yerleştirmesiz çok
uyaranlı tercih değerlendirmesi yapılmıştır. İki uyaranlı uygulanan tercih
değerlendirmesi ve tekrar yerleştirmesiz çok uyaranlı tercih değerlendirme
verileri arasındaki ilişki Spearman Brown Korelasyon katsayısı kullanılarak
hesaplanmıştır. Sonuçta, hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin
yiyecek, içecek ve sosyal pekiştireç tercihlerinin genel değerlendirme ile özet
olarak yapılan değerlendirmelere göre değiştiği, orta-ağır düzeyde zihinsel
yetersizliği olan öğrencilerin yiyecek ve içecek tercihlerinin genel ve özet
tercih değerlendirme verilerine göre değiştiği fakat sosyal pekiştireç
tercihlerinin değişmediği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Tercih değerlendirmesi zihinsel yetersizlik pekiştireç iki uyaranlı tercih değerlendirmesi çok uyaranlı tercih değerlendirmesi
Kaynakça
- Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
- Calenna-Malone, H. I., Sabielny, L. M., Jimenez, E. D., and Miller, M. M. (2013). Pick one! Conducting preference assessment with students with significant disabilities. Teaching Exceptional Children, 45(16). doi: 10.1177/004005991304500602
- Cannella, H. I., O’Reilly, M. F., and Lancioni, G. E. (2005). Choice and preference assessment research with people with severe to profound developmental disabilities: a review of the literature. Research İn Developmental Disabilities, 26 (1), 1-15. doi: 10.1016/j.ridd.2004.01.006
- Clark, D. R., Donalson, J. M., and Kahng, S. (2015). Are vıdeo-based preference assessments wıthout access to selected stimuli effective. Journal of Applied Behavior Analysis, 48, 895-900. doi:10.1002/jaba.246
- DeLeon, I. G.,and Iwata, B. A. (1996). Evaluation of a multiple-stimulus presentation format for assessing reinforcer preferences. Journal of Applied Behavior Analysis, 29, 519-532. doi:10.1901/jaba.1996.29-519
- Eldeniz Çetin, M. (2013). Ağır ve çoklu yetersizliği olan bireylerin tercihlerinin değerlendirilmesi ve seçim yapma becerisinin öğretimi (Yayımlanmamış doktora tezi) Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Eldeniz Çetin, M. (2017). Özel gereksinimli bireylerin tercihlerinin değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,18(2), 309-328. doi:10.21565/ozelegitimdergisi.293726
- Groskreutz, M. P.,and Graff, R. B. (2009). Evaluating pictorial preference assessment: The effect of differential outcomes on preference assessment results. Research in Autism Spektrum Disorders, 3, 113-128. doi:10.1016/j.rasd.2008.04.007
- Hagopian, L. P., Long, E. S., and Rush, K. S. (2004). Preference assessment procedures for ındividuals with developmental disabilities.Behavior Modification, 28, 668. doi: 10.1177/0145445503259836
- Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Keen, D., and Pennel, D. (2010). Evaluating an engagement-based preference assessment for children with Autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 4, 645–652. doi: 10.1016/j.rasd.2009.12.010
- Kenzer, A. L., Bishop, M. R., Wilke, A. E., and Tarbox, J. R. (2013). Including unfamiliar stimuli in preference assessments for young children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 46, 689-694. doi: 10.1002/jaba.56
- Kurtuldu, K. (2010). Dolaylı ve dolaysız pekiştireç kullanımının öğrencilerin piyano çalma tekniği üzerindeki etkileri. Mehmet Akif Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2,2, 106-114.
- Lohrmann-O’Rourke, S., Browder, D. B., and Brown, F. (2000). Guidelines for conducting socially valid systematic preference assessments. The Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps,25(1), 42-53. doi:10.2511/rpsd.25.1.42
- Magnum, A., Fredrick, L., Pabico, R., and Roane, H. (2011). The role of context in the evaluation of reinforcer efficacy: Implications fort he preference assessment outcomes. Research in Autism Spectrum Disorders, 6, 158-167. doi: 10.1016/j.rasd.2011.04.001
- Nuernberger, J. E., Smith, C. A., Czapar, K. N., ve Klatt, K. P. (2012). Assessing preference for social interaction in children diagnosed with autism. Behavioral Interventions,27, 33-44. doi: 10.1002/bin.1336
- Pence, S.T., St. Peter, C.C.,and Tetreault, A.S. (2012). Increasing accurate preference assessment implementation through pyramidal training. Journal of Applied Behavior Analysis, 45(2), 345-359. doi: 10.1901/jaba.2012.45-345
- Peterson, R. N. (2014). The effectiveness of a video-based preference assessment in identifying socially reinforcing stimuli. (Unpublished master’s thesis) Utah State Universitesi, Logan.
- Reed, D. D., Luiselli, J. K., Magnuson, J. D., Fillers, S., Vieira, S., and Rue, H. C. (2009). A comparison between traditional economical and demand curve analyses of relative reinforcer efficacy in the validation of preference assessment predictions. Developmental Neurorehabilitation, 12(3), 164–169. doi.org/10.1080/17518420902858983
- Roane, H. S., Vollmer, T.R., Ringdahl, J.E., and Marcus B. A.(1998). Evaluation of a brief stimulus preference assessment.Journal of Applied Behavior Analysis. 31, 4.605–620. doi: 10.1901/jaba.1998.31-605
- Russo, S. R., Tincani M., and Axelrod, S., (2014). Evaluating open-ended parent reports and direct preference assessment to identify reinforcers for young children with autism. Child & Family Behavior Therapy,36, 107–120. doi.org/10.1080/07317107.2014.910732
- Shapiro, M., Kazemi, E., Pogosjana, M., Rios, D., and Mendoza , M. (2016). Preference assessment training via self-instruction: A replication and extension. Journal of Applied Behavior Analysis, 49, 1-15. doi: 10.1002/jaba.339
Öz
The role of reinforcement in the education of students
with intellectual disabilities is quite extensive. General and brief preference
assessments are conducted to determine effective reinforcements. The general
purpose of this research is to specify whether there is correlation between
general preference assessment presented with pair stimulus and brief multiple
stimulus preference assessment without replacement applied to students with
mild and moderate/severe intellectual disabilities. This research was designed
with descriptive research model of quantitative Research method. Nine students
with moderate-severe intellectual disability and four students with mild
intellectual disability participated in the research. Data was gathered by Pair
Stimulus General Preference Assessment Form and Multiple Stimulus Preference
Assessment without Replacement Form. Data was gathered by general and brief
preference assessment forms in one general and four brief preference assessment
sessions in a one-month-period between May 2016 and June 2016 and the
percentages of students’ 5 food, 5 beverage and 5 social reinforcement
preferences were determined. One week after the general preference assessment,
multiple stimulus brief preference assessment without replacement was applied
in one session per week consecutively for 4 weeks. As the number of sample
group was small, the correlation between obtained data was calculated by
Spearman Brown Prophecy Formula. As a result of the general assessment and
brief assessment, it was found that while the students with mild intellectual
disabilities changed their food-beverage and social reinforcement preferences,
the students with moderate-severe intellectual disabilities changed their
food-beverage preferences but their social reinforcement preferences did not
change.
Anahtar Kelimeler
Preference assessment intellectual disabilities reinforcement pair preference assessment multiple stimulus preference assessment
Kaynakça
- Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
- Calenna-Malone, H. I., Sabielny, L. M., Jimenez, E. D., and Miller, M. M. (2013). Pick one! Conducting preference assessment with students with significant disabilities. Teaching Exceptional Children, 45(16). doi: 10.1177/004005991304500602
- Cannella, H. I., O’Reilly, M. F., and Lancioni, G. E. (2005). Choice and preference assessment research with people with severe to profound developmental disabilities: a review of the literature. Research İn Developmental Disabilities, 26 (1), 1-15. doi: 10.1016/j.ridd.2004.01.006
- Clark, D. R., Donalson, J. M., and Kahng, S. (2015). Are vıdeo-based preference assessments wıthout access to selected stimuli effective. Journal of Applied Behavior Analysis, 48, 895-900. doi:10.1002/jaba.246
- DeLeon, I. G.,and Iwata, B. A. (1996). Evaluation of a multiple-stimulus presentation format for assessing reinforcer preferences. Journal of Applied Behavior Analysis, 29, 519-532. doi:10.1901/jaba.1996.29-519
- Eldeniz Çetin, M. (2013). Ağır ve çoklu yetersizliği olan bireylerin tercihlerinin değerlendirilmesi ve seçim yapma becerisinin öğretimi (Yayımlanmamış doktora tezi) Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Eldeniz Çetin, M. (2017). Özel gereksinimli bireylerin tercihlerinin değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,18(2), 309-328. doi:10.21565/ozelegitimdergisi.293726
- Groskreutz, M. P.,and Graff, R. B. (2009). Evaluating pictorial preference assessment: The effect of differential outcomes on preference assessment results. Research in Autism Spektrum Disorders, 3, 113-128. doi:10.1016/j.rasd.2008.04.007
- Hagopian, L. P., Long, E. S., and Rush, K. S. (2004). Preference assessment procedures for ındividuals with developmental disabilities.Behavior Modification, 28, 668. doi: 10.1177/0145445503259836
- Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Keen, D., and Pennel, D. (2010). Evaluating an engagement-based preference assessment for children with Autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 4, 645–652. doi: 10.1016/j.rasd.2009.12.010
- Kenzer, A. L., Bishop, M. R., Wilke, A. E., and Tarbox, J. R. (2013). Including unfamiliar stimuli in preference assessments for young children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 46, 689-694. doi: 10.1002/jaba.56
- Kurtuldu, K. (2010). Dolaylı ve dolaysız pekiştireç kullanımının öğrencilerin piyano çalma tekniği üzerindeki etkileri. Mehmet Akif Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2,2, 106-114.
- Lohrmann-O’Rourke, S., Browder, D. B., and Brown, F. (2000). Guidelines for conducting socially valid systematic preference assessments. The Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps,25(1), 42-53. doi:10.2511/rpsd.25.1.42
- Magnum, A., Fredrick, L., Pabico, R., and Roane, H. (2011). The role of context in the evaluation of reinforcer efficacy: Implications fort he preference assessment outcomes. Research in Autism Spectrum Disorders, 6, 158-167. doi: 10.1016/j.rasd.2011.04.001
- Nuernberger, J. E., Smith, C. A., Czapar, K. N., ve Klatt, K. P. (2012). Assessing preference for social interaction in children diagnosed with autism. Behavioral Interventions,27, 33-44. doi: 10.1002/bin.1336
- Pence, S.T., St. Peter, C.C.,and Tetreault, A.S. (2012). Increasing accurate preference assessment implementation through pyramidal training. Journal of Applied Behavior Analysis, 45(2), 345-359. doi: 10.1901/jaba.2012.45-345
- Peterson, R. N. (2014). The effectiveness of a video-based preference assessment in identifying socially reinforcing stimuli. (Unpublished master’s thesis) Utah State Universitesi, Logan.
- Reed, D. D., Luiselli, J. K., Magnuson, J. D., Fillers, S., Vieira, S., and Rue, H. C. (2009). A comparison between traditional economical and demand curve analyses of relative reinforcer efficacy in the validation of preference assessment predictions. Developmental Neurorehabilitation, 12(3), 164–169. doi.org/10.1080/17518420902858983
- Roane, H. S., Vollmer, T.R., Ringdahl, J.E., and Marcus B. A.(1998). Evaluation of a brief stimulus preference assessment.Journal of Applied Behavior Analysis. 31, 4.605–620. doi: 10.1901/jaba.1998.31-605
- Russo, S. R., Tincani M., and Axelrod, S., (2014). Evaluating open-ended parent reports and direct preference assessment to identify reinforcers for young children with autism. Child & Family Behavior Therapy,36, 107–120. doi.org/10.1080/07317107.2014.910732
- Shapiro, M., Kazemi, E., Pogosjana, M., Rios, D., and Mendoza , M. (2016). Preference assessment training via self-instruction: A replication and extension. Journal of Applied Behavior Analysis, 49, 1-15. doi: 10.1002/jaba.339
Ayrıntılar
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 11 Ocak 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 6 Sayı: 4 |
Cited By
Amerika Birleşik Devletlerinde Öğretmen Yetiştirme Süreci ve Pekiştireç Kullanımı
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi
Ayşe ELİTOK KESİCİ
https://doi.org/10.53444/deubefd.884498
e-ISSN: 2147-1606