Araştırma Makalesi
Bilimsellik Değerine İlişkin Zihinsel Modellerin Değişiminin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi
Öz
Eğitimde zihinsel modellerin kullanılması ve uygulanmasına yönelik araştırmalar son zamanlarda oldukça yaygınlaşmıştır. Öğretmenlerin, öğrencilerinin müfredatta geçen terimlere ait zihinsel modellerini bilmesi, öğretimin etkisini ve verimini artıracaktır. Özellikle gelişmişliğin ön koşulu olan bilime, öğrencilerin bakış açılarının araştırılması günümüzde büyük önem kazanmıştır. Bu düşünce doğrultusunda yapılan araştırmanın amacı bilimsellik değerine ilişkin öğrenci zihinsel modellerini cinsiyet, sosyal bilgiler ders notu, anne-baba eğitim durumu ve aile gelir durumu gibi çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırma 2014-2015 öğretim yılında Kastamonu il merkezinde bulunan üç ortaokulun yedinci sınıfında öğrenim gören 311 öğrenciye, nicel araştırma yöntemlerinden zayıf deneysel desenli tek grup ön test-son test desen modeli kullanılarak yapılmıştır. Öğrencilerden zihinsel modellerini belirleyebilmek için bilimsellik değerine ilişkin metafor oluşturmaları ve çizim yapmaları istenmiş, veri toplama araçlarından elde edilen veriler önce nitel olarak sınıflandırılmış, daha sonra nicel verilerle birlikte SPSS 20 paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmada ortaya çıkan sonuçlara göre öğrencilerin cinsiyeti ile zihinsel modelleri arasında anlamlı fark bulunmazken, sosyal bilgiler ders notu ile zihinsel modelleri arasında anlamlı fark tespit edilmiştir. Anne-baba eğitim durumu ve aile gelir durumu ile zihinsel modeller arasında ise ön testte anlamlı farklılık görülürken son testte anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ada, S. (2013). Öğrencilerin Matematik Dersine Ve Matematik Öğretmenine Yönelik Algılarının Metaforlar Yardımıyla Belirlenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının (Değerlerinin) İlköğretim II. Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aladağ, S. (2012). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Değer Eğitimi Yaklaşımlarının Öğrencilerin Sorumluluk Değerini Bilişsel Düzeyde Kazanmalarına Etkisi, TSA / Yıl: 16 S: 1, Nisan 2012.
- Ang, T. (1995). Gelişmişliğin Kriteri Olarak Eğitim (Editör: Çotuksöken), Felsefi Açıdan Eğitim ve Türkiye’de Eğitim, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara.
- Bekdaş, F. (2012). İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerlerin Öğrenci Boyutunda Kazanım Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
- Beldağ, A. (2012). İlköğretim Yedinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersindeki Değerlerin Kazanılma Düzeyinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Erzurum İli Örneği), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- Büyüköztürk, Ş. (2007). “Deneysel Desenler”. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Coll, R. K. ve Treagust, D. F. (2003). Learners' mentalmodels of metallicbonding: A cross-agestudy. ScienceEducation, 87, 685-707.
- Çakır, M. (2011). Üstün Yetenekli Öğrencilerin İletkenlik Ve Yalıtkanlık Kavramları Hakkındaki Zihinsel Modellerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Çiltaş, A. ve Işık, A. (2012).İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Dizi ve Serilerle İlgili Zihinsel Modellerinin Belirlenmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 14-2 Yıl: 2012.
- Demir, Ö. (2000). Bilim Felsefesi. Ankara: Vadi yayınları.
- Demirkaya, H. (2005). Hayat Bilgisi Ve Sosyal Bilgiler Programında İçerik Ve Kazanılacak Beceriler. Hayat Bilgisi Ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. A. Tanrıöğen (Editör).İstanbul: Lisans Yayınları.
- Deveci, H. (2008). Sosyal Bilgilerde Bilgi, Beceri ve Değerlerin Kazandırılması. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (Edt: Şefik Yaşar). 187–206. Anadolu ÜniversitesiYayınları,1807. Açık öğretim Fakültesi Yayınları No: 937. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Web-Ofset Tesisleri.
- Dilmaç, B. ve Ulusoy, K. (2014). Değerler Eğitimi, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Doğanay, A. (2011). Değerler Eğitimi, Cemil Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi, (s. 225-256), Ankara: Pegem Akademi.
- Elmas, R., Demirdöğen, B. ve Geban, Ö. (2011). Kimya öğretmen adaylarının gelecekteki sınıflarındaki fen öğretimi ile ilgili çizimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Der¬gisi, 40, 164-175.
- Gömleksiz, M.N. ve Cüro, E. (2011). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında yer alan Değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:8 Sayı:1 Yıl:2011.
- Güngör, M. ve Bulut, Y. (2008). Ki-kare Testi Üzerine, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırma Ve Uygulama Merkezi, Cilt 7,Sayı 1.
- İşcan, C. D. (2007). İlköğretim Düzeyinde Değerler Eğitimi Programının Etkililiği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Kayhan, C.H. (2010). Model ve Zihinsel Modeller, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2010 [III] 2 Erzincan Üniversitesi.
- Kaymakçı, S. (2007). Sosyal Bilgiler Dersi Bilim, Teknoloji ve Toplum Öğrenme Alanının İçerik Değerlendirmesi, XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Tokat.
- Kaymakçı, S. (2008). Yeni Sosyal Bilgiler Programının Ve Ders Kitaplarının Bilim Ve Teknolojiye Yaklaşımı. Bilim Teknoloji Ve Sosyal Değişme. B.Ata (Editör).Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Kıldan, A.O., KURNAZ, M.A., and Ahi, B. (2013b). Mental Models of School for Preschool Children. European Journal Of Educational Research. Vol 2, no 2, 97-105.
- Kurnaz, M. A., Kıldan, A.O., ve Ahi, B. (2013a).Mental Models Of Pre-School Chıldren Regardıng The Sun, Earth And Moon.The Internatıonal Journal of Socıal Sciences 30th Jaunary 2013 Vol.7 No.1.
- MEB (2005a). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (4.-5. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
- MEB (2005b). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (6.-7. Sınıflar) Öğretim Programı.Ankara: MEB Yayınları.
- MEB. (2009). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara.
- Norman, D. A. (1983). Some Observations On Mental Models. Human-computer interaction Pages 241-244, Morgan Kaufmann Publishers Inc. San Francisco.
- Özden, B.(2012). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Bilimsel Bilgiye Yönelik Görüşlerinin Ve Bilimsel Tutumlarının Öğrencilerin Demografik Özellikleri Ve Akademik Başarıları Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
- Saban, A. (2008). İlköğretim 1.Kademe Öğretmen ve Öğrencilerin Bilgi Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler, İlköğretim Online, 7(2): 421-455.
- Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2): 281-326.
- Sadıkoğlu, N. (2013). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Doğrudan Kazandırılacak Değerlerin Öğrenciler Tarafından Bilişsel Öğrenilmişlik Düzeyleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
- Sözcü, U. (2015). 7.Sınıf Öğrencilerinin Bilimsellik Değerine İlişkin Zihinsel Modellerindeki Değişimin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Şahin, T. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimi Öz-Yeterliliklerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Uzbay, İ.T. (2008). Çağdaş Uygarlığa Ulaşmada Bilim Politikalarının Yeri Ve Önemi, Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık.
- Yiğittir, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4 ve 5. sınıf değerlerinin kazanılma düzeyi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Examining Of The Change In Mental Models About Scientific Value In Terms Of Different Some Variables
Öz
The researches on using the mental models in education have become prevalent today. That
the teachers know the mental models of the students about the terms which are used in the
curriculum will increase the effectiveness and efficiency of instruction. The thoughts of the
students about the science of which significance increased especially in our age should be
scrutinized. The goal of the research which has been implemented in accordance with this
belief is to study the mental models of the students about the scientific value in terms of
some variants like gender, social studies lesson grades, education background of the parents
and income level. The research was implemented to 311 secondary school students in 2014-
2015 educational year by means of one group pre-test-post-test model which is one of the
weak experimental quantitative models. The data collected from the students to determine
the mental models by requiring them to form metaphors about scientific value and draw
their metaphors has been analyzed in Chi-square test in the SPSS program. As a result of
this study, no difference has been pointed out about the mental models of the students
according to their gender, a significance difference has been found out in their social studies
lesson grades. While a significant difference has been found out in the mental models
according to education background of the parents and income level in the pre-test, no
significant difference has been found out in between these variants in the post-test.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ada, S. (2013). Öğrencilerin Matematik Dersine Ve Matematik Öğretmenine Yönelik Algılarının Metaforlar Yardımıyla Belirlenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının (Değerlerinin) İlköğretim II. Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aladağ, S. (2012). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Değer Eğitimi Yaklaşımlarının Öğrencilerin Sorumluluk Değerini Bilişsel Düzeyde Kazanmalarına Etkisi, TSA / Yıl: 16 S: 1, Nisan 2012.
- Ang, T. (1995). Gelişmişliğin Kriteri Olarak Eğitim (Editör: Çotuksöken), Felsefi Açıdan Eğitim ve Türkiye’de Eğitim, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara.
- Bekdaş, F. (2012). İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerlerin Öğrenci Boyutunda Kazanım Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
- Beldağ, A. (2012). İlköğretim Yedinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersindeki Değerlerin Kazanılma Düzeyinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Erzurum İli Örneği), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- Büyüköztürk, Ş. (2007). “Deneysel Desenler”. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Coll, R. K. ve Treagust, D. F. (2003). Learners' mentalmodels of metallicbonding: A cross-agestudy. ScienceEducation, 87, 685-707.
- Çakır, M. (2011). Üstün Yetenekli Öğrencilerin İletkenlik Ve Yalıtkanlık Kavramları Hakkındaki Zihinsel Modellerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Çiltaş, A. ve Işık, A. (2012).İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Dizi ve Serilerle İlgili Zihinsel Modellerinin Belirlenmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 14-2 Yıl: 2012.
- Demir, Ö. (2000). Bilim Felsefesi. Ankara: Vadi yayınları.
- Demirkaya, H. (2005). Hayat Bilgisi Ve Sosyal Bilgiler Programında İçerik Ve Kazanılacak Beceriler. Hayat Bilgisi Ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. A. Tanrıöğen (Editör).İstanbul: Lisans Yayınları.
- Deveci, H. (2008). Sosyal Bilgilerde Bilgi, Beceri ve Değerlerin Kazandırılması. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (Edt: Şefik Yaşar). 187–206. Anadolu ÜniversitesiYayınları,1807. Açık öğretim Fakültesi Yayınları No: 937. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Web-Ofset Tesisleri.
- Dilmaç, B. ve Ulusoy, K. (2014). Değerler Eğitimi, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Doğanay, A. (2011). Değerler Eğitimi, Cemil Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi, (s. 225-256), Ankara: Pegem Akademi.
- Elmas, R., Demirdöğen, B. ve Geban, Ö. (2011). Kimya öğretmen adaylarının gelecekteki sınıflarındaki fen öğretimi ile ilgili çizimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Der¬gisi, 40, 164-175.
- Gömleksiz, M.N. ve Cüro, E. (2011). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında yer alan Değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:8 Sayı:1 Yıl:2011.
- Güngör, M. ve Bulut, Y. (2008). Ki-kare Testi Üzerine, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırma Ve Uygulama Merkezi, Cilt 7,Sayı 1.
- İşcan, C. D. (2007). İlköğretim Düzeyinde Değerler Eğitimi Programının Etkililiği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Kayhan, C.H. (2010). Model ve Zihinsel Modeller, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2010 [III] 2 Erzincan Üniversitesi.
- Kaymakçı, S. (2007). Sosyal Bilgiler Dersi Bilim, Teknoloji ve Toplum Öğrenme Alanının İçerik Değerlendirmesi, XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Tokat.
- Kaymakçı, S. (2008). Yeni Sosyal Bilgiler Programının Ve Ders Kitaplarının Bilim Ve Teknolojiye Yaklaşımı. Bilim Teknoloji Ve Sosyal Değişme. B.Ata (Editör).Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Kıldan, A.O., KURNAZ, M.A., and Ahi, B. (2013b). Mental Models of School for Preschool Children. European Journal Of Educational Research. Vol 2, no 2, 97-105.
- Kurnaz, M. A., Kıldan, A.O., ve Ahi, B. (2013a).Mental Models Of Pre-School Chıldren Regardıng The Sun, Earth And Moon.The Internatıonal Journal of Socıal Sciences 30th Jaunary 2013 Vol.7 No.1.
- MEB (2005a). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (4.-5. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
- MEB (2005b). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (6.-7. Sınıflar) Öğretim Programı.Ankara: MEB Yayınları.
- MEB. (2009). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara.
- Norman, D. A. (1983). Some Observations On Mental Models. Human-computer interaction Pages 241-244, Morgan Kaufmann Publishers Inc. San Francisco.
- Özden, B.(2012). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Bilimsel Bilgiye Yönelik Görüşlerinin Ve Bilimsel Tutumlarının Öğrencilerin Demografik Özellikleri Ve Akademik Başarıları Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
- Saban, A. (2008). İlköğretim 1.Kademe Öğretmen ve Öğrencilerin Bilgi Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler, İlköğretim Online, 7(2): 421-455.
- Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2): 281-326.
- Sadıkoğlu, N. (2013). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Doğrudan Kazandırılacak Değerlerin Öğrenciler Tarafından Bilişsel Öğrenilmişlik Düzeyleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
- Sözcü, U. (2015). 7.Sınıf Öğrencilerinin Bilimsellik Değerine İlişkin Zihinsel Modellerindeki Değişimin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Şahin, T. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimi Öz-Yeterliliklerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Uzbay, İ.T. (2008). Çağdaş Uygarlığa Ulaşmada Bilim Politikalarının Yeri Ve Önemi, Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık.
- Yiğittir, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4 ve 5. sınıf değerlerinin kazanılma düzeyi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Toplam 37 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Diğer ID | JA27GM23HC |
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 5 Sayı: 2 |
Cited By
Farklı Sınıf Düzeylerindeki Öğrencilerin Erime ve Çözünmeye Yönelik Bilgi Yapıları Gelişim Sürecinin Kavramsal Değişim Teorilerine Göre İncelenmesi
Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.34056/aujef.1304122
Assessment of Changes in Teacher Candidates’ Perceptions of the Concept of the Environment
Journal of Qualitative Research in Education
https://doi.org/10.14689/enad.36.1657
Gamification as Online Teaching Strategy During COVID-19: A Mini-Review
Frontiers in Psychology
Francisco Antonio Nieto-Escamez
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.648552
e-ISSN: 2147-1606