Öz
Eski Uygurca, Türk dilinin tarihi seyri içinde Manici ve Buddhacı öğretilere ait çeşitli eserlere sahip bir dönem olarak filologlar açısından önemli bir yere sahiptir. Eski Uygur Türkçesi, günümüz Türk dil ve lehçelerinde çeşitli özellikleriyle aynen ya da bazı değişimlerle Sarı Uygurca başta olmak üzere, diğer modern Türk dillerinde yaşamaya devam etmektedir. Çağatay Hanlığı 1227’de Çingiz Han’ın oğlu Çağatay tarafından kurulmuştur. Çağatayca resmî dil olarak varlığını, Sovyet hâkimiyetiyle birlikte kaybetmiştir. Günümüz Uygur ve Özbek Türkçelerinde yaşamaya devam etmektedir.
Bu çalışmada Eski Uygur Türkçesine ait yazım, ses ve biçim özelliklerinin Çağatay Türkçesindeki izleri sürülecektir. Ahmet Vefik Paşa ve Şemsettin Sami’nin ifadelerine göre Çağatay Türkçesi, Eski Uygur Türkçesi üzerine inşa edilmiştir. Her iki yazarın dile getirdiği Türk, Çağatay, Uygur ve Uygurca gibi tanımlardan hareketle, teorik zemini oluşturulan çalışmada ilgili dönemlere dair birçok ortaklık ve ayrılık çalışmada gösterilecektir
Anahtar Kelimeler
Eski Uygur Türkçesi Çağatay Türkçesi yazım özellikleri ses bilgisi biçim bilgisi
Kaynakça
- Ahmet Vefik Paşa (2000). Lehce-i Osmânî. Recep Toparlı (haz.). Ankara: TDK Yayınları.
- Akar, A. (2005) Türk dili tarihi, dönem-eser-bibliyografya. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Argunşah, M. (2014). Çağatay Türkçesi. İstanbul: Kesit Yayınları, 2. Baskı.
- Bayraktar, N. (2018). Türkçede fiilimsiler. Ankara: TDK Yayınları, 2. Baskı.
- Eckmann, J. (1988). Çağatayca el kitabı. (G. Karaağaç, Çev.). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
- Eckmann, J. (2017). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar. Osman Fikri Sertkaya (haz.). Ankara: TDK Yayınları.
- Ercilasun, A. B. (2005). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2. Baskı.
- Kâşgarlı, M. (2014). Dîvânu Lugâti’t-Türk. Ahmet Bican Ercilasun & Ziyat Akkoyunlu (Haz.). Ankara: TDK Yayınları.
- Ölmez, M. (2017). Köktürkçe ve Eski Uygurca dersleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Şemseddin Sami (2015). Kamus-ı Türkî. Paşa Yavuzarslan (haz.). Ankara: TDK Yayınları.
- Şen, S. (2014). Eski Uygur Türkçesi dersleri. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- von Gabain, A. (1988). Eski Türkçenin grameri. (M. Akalın, Çev.). Ankara: TDK Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Eski Türk Dili (Orhun, Uygur, Karahanlı) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Mayıs 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 2023 Sayı: 46 |
