Öz
Madrasas played a central role in the spread of education and knowledge in the Islamic world. These institutions paved the way for cultural and scientific developments by providing education in various branches of science such as mathematics, astronomy and philosophy as well as religious sciences. Mardin is home to beautiful examples of these historical educational institutions and exhibits the city's unique architectural texture and cultural heritage through these madrasas. Kasımiye Madrasa is one of the most remarkable historical buildings of Mardin. Built during the Artuqid and Akkoyunlu periods, this madrasa is famous for its architectural structure, stonework and decorations. In addition to being used as an educational institution, it also served as a center of science and religious education in the region. The pool and domes in the courtyard of the Kasımiye Madrasah have become one of the most visited places in Mardin and increase the cultural value of the city. This article examines the historical process, architectural features and cultural impacts of the Kasımiye Madrasah and explores its place in social life.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdülgani Efendi, (1999). Mardin Tarihi (Zengin, B. Haz.). Ankara: Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Yayınları.
- Abdüsselam Efendi, (2007). Mardin Tarihi (Güneş, H. H. Haz.). İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi.
- Ahmed b. Yahya El-Belâzurî, (2013). Fütühu’l Büldân (Fayda, M. Çev.). İstanbul: Siyer Yayınları.
- Alper, B., (2005). Mercek Altında Bir Yapı: Sultan Kasım Medresesi, Taşın Belleği Mardin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Altun, A., (1971). Mardin’de Türk Devri Mimarisi. İstanbul: Gün Matbaası.
- Altun, A., (1978). Anadolu'da Artuklu Devri Türk Mimarisinin Gelişmesi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Ammianus Marcellinus, (1935). Roman History. c.1, (Rolfe, C. J. Çev.). Cambridge: Harvard Universty Press.
- Arabacıoğlu, P., ve Aydemir, I. (2007). Tarihi Çevrelerde Değerlendirme Kavramı. Megaron Dergisi, 2(4). 204-212.
- Aslanpa, O., (1973). Türk Sanatı II Anadolu Selçuklularından Beylikler Devrinin Sonuna Kadar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Atalan, Ö., (2008). Artuklu Mimarisinin Anıtsal Mimarisinin Korunması Üzerine Model Yaklaşımı: Kasımiye Medresesi Örneği. (Özcoşar, İ. Ed.). I. Uluslararası Artuklu Sempozyumu Bildirileri. c.2, 305-314.
- Aydın, S., vd., (2019). Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet. İstanbul: Türk Vakfı Yurt Yayınları.
- Bozkurt, N., (2003). Medrese. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (28), 333-338. Ankara.
- Çağlayan, M., (2017). Mardin Ortaçağ Anıtları ve Yapım Teknikleri. İstanbul: Hiper Yayınları.
- Çelik Balıkçı, Ş. (2019). Mardin’de Kutsal Mekânlara Bağlı Efsaneler ve Evliya Menkıbelerinin Mitik Temellerinden Günümüz İşlevlerine. Folklor/Edebiyat. 25(100), 1023-1040.
- Dolebeni, H., (1972). Tarihte Mardin (Aydın, C. P. Çev.). İstanbul: Deyrulzafaran Manastırı.
- Efeoğlu, E., (2022). Ortaçağ Seyyah ve Coğrafyacıların Kaleminden Mardin. International Journal of Mardin Studies. 3(2), 87-99.
- Fındıkçı, M., (2018). Mardin Mardin. İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Gabriel, A., (1940). Voyages Archéologiques Dans la Turquie Orientale. Paris: E. de Boccard.
- Göyünç, N., (1991). XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Minorsky, V., (1997). “Mardin”, İslam Ansiklopedisi. (7), 317-322. İstanbul.
- Öztürk, U. (1997), XX. Yüzyılda Mardin Tarihi ve İnanç Coğrafyası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Soyukaya, N., Vd. (2013). Mardin Kültür Envanteri. İstanbul: Mardin Valiliği il Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
- Sözen, M. (1981). Anadolu’da Akkoyunlu Mimarisi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu. Şahin, A. (2022). Mardin İdari, Fiziki ve Sosyal Hayat (1789-1840). Aktif Yayınevi.
- Taştemir, M., (2003). “Mardin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (28), 43-48. Ankara.
- Tetik, A. (2018). Mardin Kasımiye Medresesi İçin Yeniden İşlevselleştirme Önerileri Geliştirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Ugan, Z. K. ve Alak, M. (2012). Gayr-i Dinî Rivayetler. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (4). 259-289.
- Yeşilbaş, E. (2020). “Mardin’deki 13.-15. Yüzyıl Cami ve Medreselerinde Taç Kapı Tasarımı ve Bezemesi”, Mukaddime. 11(1), 235-273.
Öz
Medreseler, İslam dünyasında eğitim ve bilginin yayılmasında merkezi bir rol oynamıştır. Bu kurumlar, dini ilimlerin yanı sıra matematik, astronomi ve felsefe gibi çeşitli bilim dallarında eğitim vererek, kültürel ve bilimsel gelişmelerin önünü açmışlardır. Mardin, bu tarihi eğitim kurumlarının güzel örneklerine ev sahipliği yapmakta olup, şehrin kendine has mimari dokusunu ve kültürel mirasını bu medreseler aracılığıyla sergilemektedir. Kasımiye Medresesi, Mardin’in en dikkat çekici tarihi yapılarından biridir. Artuklu ve Akkoyunlular dönemlerinde inşa edilen bu medrese, mimari yapısı, taş işçiliği ve süslemeleriyle ünlüdür. Eğitim kurumu olarak kullanılmasının yanı sıra, bölgenin bilim ve din eğitimi merkezi olarak da hizmet vermiştir. Kasımiye Medresesi’nin avlusundaki havuz ve kubbeleri, Mardin’in en çok ziyaret edilen yerlerinden biri haline gelmiştir ve şehrin kültürel değerini artırmaktadır. Bu makalede, Kasımiye Medresesi’nin tarihi sürecini, mimari özelliklerini ve kültürel etkilerini ele alarak, eserin toplumsal hayattaki yerini irdeleyecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdülgani Efendi, (1999). Mardin Tarihi (Zengin, B. Haz.). Ankara: Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Yayınları.
- Abdüsselam Efendi, (2007). Mardin Tarihi (Güneş, H. H. Haz.). İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi.
- Ahmed b. Yahya El-Belâzurî, (2013). Fütühu’l Büldân (Fayda, M. Çev.). İstanbul: Siyer Yayınları.
- Alper, B., (2005). Mercek Altında Bir Yapı: Sultan Kasım Medresesi, Taşın Belleği Mardin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Altun, A., (1971). Mardin’de Türk Devri Mimarisi. İstanbul: Gün Matbaası.
- Altun, A., (1978). Anadolu'da Artuklu Devri Türk Mimarisinin Gelişmesi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Ammianus Marcellinus, (1935). Roman History. c.1, (Rolfe, C. J. Çev.). Cambridge: Harvard Universty Press.
- Arabacıoğlu, P., ve Aydemir, I. (2007). Tarihi Çevrelerde Değerlendirme Kavramı. Megaron Dergisi, 2(4). 204-212.
- Aslanpa, O., (1973). Türk Sanatı II Anadolu Selçuklularından Beylikler Devrinin Sonuna Kadar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Atalan, Ö., (2008). Artuklu Mimarisinin Anıtsal Mimarisinin Korunması Üzerine Model Yaklaşımı: Kasımiye Medresesi Örneği. (Özcoşar, İ. Ed.). I. Uluslararası Artuklu Sempozyumu Bildirileri. c.2, 305-314.
- Aydın, S., vd., (2019). Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet. İstanbul: Türk Vakfı Yurt Yayınları.
- Bozkurt, N., (2003). Medrese. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (28), 333-338. Ankara.
- Çağlayan, M., (2017). Mardin Ortaçağ Anıtları ve Yapım Teknikleri. İstanbul: Hiper Yayınları.
- Çelik Balıkçı, Ş. (2019). Mardin’de Kutsal Mekânlara Bağlı Efsaneler ve Evliya Menkıbelerinin Mitik Temellerinden Günümüz İşlevlerine. Folklor/Edebiyat. 25(100), 1023-1040.
- Dolebeni, H., (1972). Tarihte Mardin (Aydın, C. P. Çev.). İstanbul: Deyrulzafaran Manastırı.
- Efeoğlu, E., (2022). Ortaçağ Seyyah ve Coğrafyacıların Kaleminden Mardin. International Journal of Mardin Studies. 3(2), 87-99.
- Fındıkçı, M., (2018). Mardin Mardin. İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Gabriel, A., (1940). Voyages Archéologiques Dans la Turquie Orientale. Paris: E. de Boccard.
- Göyünç, N., (1991). XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Minorsky, V., (1997). “Mardin”, İslam Ansiklopedisi. (7), 317-322. İstanbul.
- Öztürk, U. (1997), XX. Yüzyılda Mardin Tarihi ve İnanç Coğrafyası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Soyukaya, N., Vd. (2013). Mardin Kültür Envanteri. İstanbul: Mardin Valiliği il Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
- Sözen, M. (1981). Anadolu’da Akkoyunlu Mimarisi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu. Şahin, A. (2022). Mardin İdari, Fiziki ve Sosyal Hayat (1789-1840). Aktif Yayınevi.
- Taştemir, M., (2003). “Mardin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (28), 43-48. Ankara.
- Tetik, A. (2018). Mardin Kasımiye Medresesi İçin Yeniden İşlevselleştirme Önerileri Geliştirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Ugan, Z. K. ve Alak, M. (2012). Gayr-i Dinî Rivayetler. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (4). 259-289.
- Yeşilbaş, E. (2020). “Mardin’deki 13.-15. Yüzyıl Cami ve Medreselerinde Taç Kapı Tasarımı ve Bezemesi”, Mukaddime. 11(1), 235-273.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çok Kültürlü ve Kültürlerarası Çalışmalar, Tarihsel İnceleme |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Mart 2024 |
| Kabul Tarihi | 27 Nisan 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 5 Sayı: 1 |
International Journal of Mardin Studies Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.