Fen Bilimleri Alanını Seçen Öğrencilerin Alan Seçimlerine Etki Eden Faktörler, Süreçte Yaşadıkları Sıkıntılar ve Beklentileri
Öz
Liselerde öğrenim gören öğrencilerin alan tercihlerinin etkileri eğitim, meslek, kariyer ve sosyal yaşamlarında ömürleri boyunca hissedilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, fen bilimleri alanını seçen öğrencilerin alan seçimlerine etki eden faktörleri, süreçte yaşadıkları sıkıntıları ve geleceğe yönelik beklentilerini belirlemektir. Araştırmada uygulama-işbirliği odaklı eylem araştırması modeli kullanılmıştır. Araştırma, araştırmacının 12 yıl boyunca öğretmenlik yaptığı bir lisede 266 öğrenci ve dokuz öğretmen ile yürütülmüştür. Ölçme aracı olarak alan seçimi anketi ve yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Nicel verilerin t-testi ve ANOVA analizlerinden elde edilen bulgularına göre, fen bilimleri alanı seçiminde akademik not ortalaması düşük öğrencilerin dış yönlendirmelerden kaynaklı alan seçimi gerçekleştirdikleri, aile gelir düzeyleri düşük ve orta düzeyde olan öğrencilerin dış yönlendirme ve mesleki beklentilerinin üst düzeylerde olduğu ortaya çıkmıştır. Fen alanının tercihi sonucunda mesleki itibar, maddi getiri ve kariyer beklentisi gibi öğrencilerde ileriye yönelik beklentiler oluşmakta, kişisel yetkinliklerin bunları destekleyecek düzeyde olmaması durumlarında ise ilerleyen süreçlerde sıkıntılar yaşanabilmektedir. Alan tercihinin bireylerin gelecek yaşantılarını derinden etkileyeceği dikkate alınarak, ilköğretim birinci sınıftan itibaren öğrencilerin kişilik, sosyal, sanatsal ve akademik yetenekleri dikkate alınarak yönelimlerine paydaşlarla işbirliği içerisinde karar verilmesi faydalı olacaktır.
Anahtar Kelimeler
Alan seçimi fen eğitimi alan seçimi problemleri fen bilimleri alanı akademik yönlendirme
Teşekkür
Veri toplama sürecinde ders saatleri dışındaki değerli vakitlerini bana ayıran değerli mesai arkadaşı öğretmenlerime, sevgili öğrencilerime teşekkürlerimi borç bilirim.
Kaynakça
- Ali, A. Z. A. R. (2006). Lisede seçilen alan ve ÖSS alan puanları ile çoklu zekâ profilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46(46), 157-174.
- Anıl, D. (2009). Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Programı (PISA)’nda Türkiye’deki Öğrencilerin Fen Bilimleri Başarılarını Etkileyen Faktörler. Eğitim ve Bilim, 34(152), 87-100.
- Ascher, C. (1996). Hard Lessons. Public Schools and Privatization. Twentieth Century Fund Press, 41 East 70th Street, New York, NY 10021.
- Aydın, A. (2010). Ortaöğretim Öğretmenlerinin 1992ʹden Beri Uygulanan Ortaöğretim Kimya Müfredatları Hakkındaki Görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(148), 87-99.
- Baş, G., & Kıvılcım, Z. S. (2019). Türkiye’de öğrencilerin merkezi sistem sınavları ile ilgili algıları: bir metafor analizi çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 639-667.
- Baştürk, S. (2011). Üniversiteye giriş sınavına hazırlanma sürecinin öğrencilerin matematik öğrenmeleri üzerine olumsuz yansımaları. Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 40(40), 69-79.
- Bezen, S., Aykutlu, I., & Bayrak, C. (2020). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı ortaöğretim fizik dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. BaşKent University Journal Of Education, 7(1), 92-101.
- Duyan, V., Duyan, G. Ç., Çifti, E. G., Sevin, Ç., Erbay, E., & İkizoğlu, M. (2010). Lisede okuyan öğrencilerin yalnızlık durumlarına etki eden değişkenlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 33(150).
- Ersoy, N. C., & Peker, M. (2020). Öz Yeterlik ile Genel Not Ortalaması Arasındaki İlişkide Akademik Bütünleşme ve Zaman Yönetiminin Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 35(85), 85-96.
- Grundy, S. (1994). Action research at the school level: Possibilities and problems. Educational Action Research, 2(1), 23-37.
- Kandaz, Ş. (2004). Görmezlerin fizik dersine bakış açıları, fizik öğrenmelerindeki zorluklar ve görmezlerle fizik deney uygulamaları (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey).
- Koray, Ö., & Ali, A. Z. A. R. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve mantıksal düşünme becerilerinin cinsiyet ve seçilen alan açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 125-136.
- Koç, M. H. (2018). Veli görüşlerine göre veli öğretmen ilişkisi ölçeğinin geliştirilmesi ve veli öğretmen ilişkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(218), 55-76.
- Kumaş, A. (2021). “Liselerde Fen Bilimleri Alanını Seçen Öğrencilerin Meslek-Kariyer Algıları Ve Planlamaları”, International Academic Social Resources Journal, (e-ISSN: 2636-7637), Vol:6, Issue:25; pp:782-795
- Küçük, N. (2016). Schwatz In" Değer Yönelimleri Ölçeği" ile Türkiye'deki Öğrenciler Üzerine Yapılmış Olan Bazı Araştırma Bulgularının Değerlendirilmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 280-296.
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2015). Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Erişim Adresi: https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/03111224_ooky.pdf. (20.11.2021).
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2016). https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/03111224_ooky.pdf (08.12.2021).
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2020). Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/09/20200902-3.htm, (14.02.2021).
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2021). http://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-yayinlanmistirorgun-egitim-20202021/icerik/425, (14.02.2021).
- Mertler, C. A. (2009). Action research: Teachers as researchers in the classroom. Sage.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap (Çev. Ed. S. Akbaba-Altun & A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
- Mills, G. E. (2003). Action research: A guide for the teachers researcher. Merrill/Prentice Hall.
- Oran, S. (2016). Anadolu lisesi öğrencilerinde akademik erteleme davranışının incelenmesi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Öğrenci seçme yerleştirme merkezi (OSYM, 2021a). https://www.osym.gov.tr/TR,20845/2021-yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks-kilavuzu.html (12.01.2021).
- Öğrenci seçme yerleştirme merkezi (OSYM, 2021b). https://www.osym.gov.tr/TR,21233/2021-yks-sinav-sonuclarina-iliskin-sayisal-bilgiler.html, (15.01.2021).
- Özdel, C. B. (2018). Meslek lisesi öğrencilerinin mesleki yönelimlerine etki eden faktörler (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Pelin, M. E. T. E., & Yıldırım, A. (2016). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımının kimya derslerindeki uygulamaları hakkında öğretim elemanlarının görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 100-116.
- Sarikaya, T., & Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
- Sunar, L. (2020). Türkiye’de mesleki itibar: dönüşen çalışma hayatı ve mesleklerin sosyal konumu. Journal of Economy Culture and Society, (Özel Sayı 1/Supplement 1), 29-58.
- Şengün, G. (2013). Lise öğrencilerinin alan seçimini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Taylor, S. J., Bogdan, R., & DeVault, M. (2015). Introduction to qualitative research methods: A guidebook and resource. John Wiley & Sons.
- Türkoğlu, Ö. (2018). Ailenin eğitim ve gelir düzeyinin öğrencinin derse olan tutumuna ve başarısına etkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Yayla, A., & Tat, O. (2013). Öğretmen perspektifinden seçmeli ders uygulaması: Problemler ve çözüm önerileri. Kesintili Oniki Yıllık Zorunlu Eğitim Modelinde Seçmeli Dersler Sempozyumu, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
- Yılmaz, M., Candan, F., & Demir, Y. (2020). Liselerde Alan Seçimi Sürecinde Sinema Teknolojilerinin Kullanımı: Rehberlik Hizmetlerinde Alternatif Bir Bireyi Tanıma Tekniği. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 10(3), 707-717.
- Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (Vol. 5). sage.
The Factors Affecting the Field Choices of the Students Choosing the Field of Science, the Problems They Experienced in the Process and their Expectations
Öz
The effects of the field preferences of high school students are felt throughout their education, career, orientation and social lives. The main purpose of this study is to determine the factors that affect the field choices of the students who choose the field of science, the difficulties they experience in the process, and their expectations for the future. In the research, the application-collaboration-oriented action research model was used. The research was conducted with 266 students and nine teachers in a high school where the researcher taught for 12 years. Field selection questionnaire and semi-structured interview forms were used as measurement tools. According to the findings obtained from the t-test and ANOVA analyzes of the quantitative data, it was revealed that the students with low academic grade averages in the selection of science field made the field selection due to external referrals, and the students with low and medium family income levels had high external orientation and professional expectations. As a result of the choice of science field, future expectations such as professional reputation, financial return and career expectation occur in students, and if personal competencies are not at a level to support them, problems are experienced in the following processes. Considering that the choice of field will affect the future lives of individuals deeply, it will be beneficial to decide on field orientations in cooperation with stakeholders, taking into account the personality, social, artistic and academic abilities of the students starting from the first grade of primary education.
Anahtar Kelimeler
Field selection science education field selection problems science field academic orientation
Kaynakça
- Ali, A. Z. A. R. (2006). Lisede seçilen alan ve ÖSS alan puanları ile çoklu zekâ profilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46(46), 157-174.
- Anıl, D. (2009). Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Programı (PISA)’nda Türkiye’deki Öğrencilerin Fen Bilimleri Başarılarını Etkileyen Faktörler. Eğitim ve Bilim, 34(152), 87-100.
- Ascher, C. (1996). Hard Lessons. Public Schools and Privatization. Twentieth Century Fund Press, 41 East 70th Street, New York, NY 10021.
- Aydın, A. (2010). Ortaöğretim Öğretmenlerinin 1992ʹden Beri Uygulanan Ortaöğretim Kimya Müfredatları Hakkındaki Görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(148), 87-99.
- Baş, G., & Kıvılcım, Z. S. (2019). Türkiye’de öğrencilerin merkezi sistem sınavları ile ilgili algıları: bir metafor analizi çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 639-667.
- Baştürk, S. (2011). Üniversiteye giriş sınavına hazırlanma sürecinin öğrencilerin matematik öğrenmeleri üzerine olumsuz yansımaları. Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 40(40), 69-79.
- Bezen, S., Aykutlu, I., & Bayrak, C. (2020). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı ortaöğretim fizik dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. BaşKent University Journal Of Education, 7(1), 92-101.
- Duyan, V., Duyan, G. Ç., Çifti, E. G., Sevin, Ç., Erbay, E., & İkizoğlu, M. (2010). Lisede okuyan öğrencilerin yalnızlık durumlarına etki eden değişkenlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 33(150).
- Ersoy, N. C., & Peker, M. (2020). Öz Yeterlik ile Genel Not Ortalaması Arasındaki İlişkide Akademik Bütünleşme ve Zaman Yönetiminin Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 35(85), 85-96.
- Grundy, S. (1994). Action research at the school level: Possibilities and problems. Educational Action Research, 2(1), 23-37.
- Kandaz, Ş. (2004). Görmezlerin fizik dersine bakış açıları, fizik öğrenmelerindeki zorluklar ve görmezlerle fizik deney uygulamaları (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey).
- Koray, Ö., & Ali, A. Z. A. R. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve mantıksal düşünme becerilerinin cinsiyet ve seçilen alan açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 125-136.
- Koç, M. H. (2018). Veli görüşlerine göre veli öğretmen ilişkisi ölçeğinin geliştirilmesi ve veli öğretmen ilişkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(218), 55-76.
- Kumaş, A. (2021). “Liselerde Fen Bilimleri Alanını Seçen Öğrencilerin Meslek-Kariyer Algıları Ve Planlamaları”, International Academic Social Resources Journal, (e-ISSN: 2636-7637), Vol:6, Issue:25; pp:782-795
- Küçük, N. (2016). Schwatz In" Değer Yönelimleri Ölçeği" ile Türkiye'deki Öğrenciler Üzerine Yapılmış Olan Bazı Araştırma Bulgularının Değerlendirilmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 280-296.
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2015). Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Erişim Adresi: https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/03111224_ooky.pdf. (20.11.2021).
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2016). https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/03111224_ooky.pdf (08.12.2021).
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2020). Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/09/20200902-3.htm, (14.02.2021).
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB, 2021). http://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-yayinlanmistirorgun-egitim-20202021/icerik/425, (14.02.2021).
- Mertler, C. A. (2009). Action research: Teachers as researchers in the classroom. Sage.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap (Çev. Ed. S. Akbaba-Altun & A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
- Mills, G. E. (2003). Action research: A guide for the teachers researcher. Merrill/Prentice Hall.
- Oran, S. (2016). Anadolu lisesi öğrencilerinde akademik erteleme davranışının incelenmesi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Öğrenci seçme yerleştirme merkezi (OSYM, 2021a). https://www.osym.gov.tr/TR,20845/2021-yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks-kilavuzu.html (12.01.2021).
- Öğrenci seçme yerleştirme merkezi (OSYM, 2021b). https://www.osym.gov.tr/TR,21233/2021-yks-sinav-sonuclarina-iliskin-sayisal-bilgiler.html, (15.01.2021).
- Özdel, C. B. (2018). Meslek lisesi öğrencilerinin mesleki yönelimlerine etki eden faktörler (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Pelin, M. E. T. E., & Yıldırım, A. (2016). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımının kimya derslerindeki uygulamaları hakkında öğretim elemanlarının görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 100-116.
- Sarikaya, T., & Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
- Sunar, L. (2020). Türkiye’de mesleki itibar: dönüşen çalışma hayatı ve mesleklerin sosyal konumu. Journal of Economy Culture and Society, (Özel Sayı 1/Supplement 1), 29-58.
- Şengün, G. (2013). Lise öğrencilerinin alan seçimini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Taylor, S. J., Bogdan, R., & DeVault, M. (2015). Introduction to qualitative research methods: A guidebook and resource. John Wiley & Sons.
- Türkoğlu, Ö. (2018). Ailenin eğitim ve gelir düzeyinin öğrencinin derse olan tutumuna ve başarısına etkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Yayla, A., & Tat, O. (2013). Öğretmen perspektifinden seçmeli ders uygulaması: Problemler ve çözüm önerileri. Kesintili Oniki Yıllık Zorunlu Eğitim Modelinde Seçmeli Dersler Sempozyumu, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
- Yılmaz, M., Candan, F., & Demir, Y. (2020). Liselerde Alan Seçimi Sürecinde Sinema Teknolojilerinin Kullanımı: Rehberlik Hizmetlerinde Alternatif Bir Bireyi Tanıma Tekniği. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 10(3), 707-717.
- Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (Vol. 5). sage.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022Cilt: 11 Sayı: 2 |
Cited By
Bibliometric Analysis of Studies Based on Context-Based Learning Method in Science Teaching
Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.17556/erziefd.1335286
e-ISSN: 2147-1606