Araştırma Makalesi
Yıl 2022,
Cilt: 20 Sayı: 2, 119 - 133, 28.06.2022
Öz
The aim of this study is to develop the Children's Adjustment to Divorce Scale-Family Form (CADS-Family Form). The CADS-Family Form is designed to collect data from adults (parents/caregivers) who observe the behavior of children whose parents are divorced or in the process of divorce. A total of 368 parents, 85.5% female (315) and 14.4% male (53) participated in the research. The CADS-Family Form is a Likert-type scale. Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) analysis were conducted within the scope of scale validity and reliability studies. According to the results of EFA, it was understood that the responsibility was 0.85 for the dimension of emotional-behavioral problems, and 0.89 for all scale items. The results of the analysis show that the CADS-Family Form with a 5-point Likert-type rating consists of 13 items and two dimensions (responsibility, emotional-behavioral problems) and is a reliable and valid scale for measuring children's adjustment to divorce.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Amato, P. R. & Keith, B. (1991a). Parental divorce and adult well-being: A meta-analysis. Journal of Marriage and the Family, 53, 43–58.
- Amato, P. R., & Keith, B. (1991b). Parental divorce and the well-being of children: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 110(1), 26-46.
- Aral, N. ve Başar, F. (1998). Boşanmış aileye sahip olan ve olmayan çocukların kaygı düzeylerinin incelenmesi. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri, Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Arifoğlu Çamkuşu, B. (2006). Çocuklar için boşanmaya uyum programinin çocuklarin boşanmaya uyum, kaygi ve depresyon düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Arkes, J. (2014). Separating the harmful versus beneficial effects of marital disruptions on children. Journal of Divorce and Remarriage, 58, 526-541.
- Aydoğan, İ. ve Altunbulak, C. (2015). İlköğretim ikinci kademedeki boşanmış ve tam aileye sahip öğrencilerin okul başarıları ve okulda karşılaştıkları problemlerin incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 75-102.
- Babalis, T., Xanthakou, Y., Papa, C., & Tsolou, O. (2011). Preschool age children, divorce and adjustment: A case study in Greek kindergarten. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 9(3) ,1403-1426.
- Bardakçıoğlu, C. (2003). Parçalanmış ve tam aileye sahip çocuklarda benlik imgesi ve depresyon düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Kıbrıs). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Baysal, A. (2003). Anne babasi boşanmiş ve boşanmamiş çocuklarin depresyon düzeylerinin incelenmesi ve okul başarisina yansimasi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (18.basım). Ankara: Pegem Yayıncılık
- Büyükşahin, G. (2009). Boşanmış ve boşanmamiş ailelerden gelen 11-13 yaş arasi çocuklarin anne baba tutumlarini algilama biçimlerinin sosyal uyum düzeyleri ile ilişkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Clarke-Stewart, K. A., McCartney, K., Vandell, D. L., Owen, M. T., & Booth, C. (2000). Effects of parental separation and divorce on very young children. Journal of Family Psychology, 14(12), 304-326, doi: 10.1O37//0893-3200.14.2.3O4
- Downing, S. M. (2004). Reliability: on the reproducibility of assessment data. Medical Education, 38(9), 1006-1012.
- Erol, B. (2005). Grup rehberliği programinin ilköğretim ikinci kademede okuyan parçalanmiş aile çocuklarinin uyum düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Fincham, F.D. (1994). Marital conflict: Correlates, structure and context. Current Directions in Psychological Science, 12, 1, 23-27.
- Fincham, F.D., Grych, J.N., & Osborne, L.N. (1994). Does marital conflict cause children maladjustment? Direction and challenges for longitudinal research. Journal of Family Psychology, 8, 2, 128-140.
- Fiyakalı, N.C. (2008). Anne babasi boşanmiş ve boşanmamiş lise öğrencilerinin sürekli öfke düzeyi ve öfke ifade tarzlarinin karşilaştirilmasi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Hair, J. F. Jr., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: PrenticeHall
- Halisdemir, D. (2020). Boşanmaya uyum programinin velayeti üstlenmiş anne ve çocuklarinin boşanmaya uyum, psikolojik sağlamlik ve aile yaşam doyumlarina etkisi. (Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Huurre, T, Junkkari, H., & Aro, H. (2006). Long-term psychosocial effects of parental divorce: A follow- up study from adolescence to adulthood. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 256 (4), 256-63, doi: 10.1007/s00406-006-0641-y
- Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayınevi.
- Karakuş, S. (2003). Anne-Babası boşanmiş ve boşanmamiş çocuklarin depresyon düzeylerinin incelenmesi ve okul başarisina yansimasi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Kelly, J. B. (2000). Children’s adjustment in conflicted marriage and divorce: A decade review of research. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 39 (8), 963-975.
- Kızıl Aslan, Z. (2020). Sistemik aile yapısı. Editör S. Nazlı, Evlilik ve Aile Psikolojik Danışmanlığı içinde (s. 25-46). Ankara: Anı Yayınevi.
- Lamb, M. E., Sternberg, K. J., & Thompson, R.A. (1997). The effects of divorce and custody arrangements on children’s behavior, development, and adjustment. Family and Conciliation Courts Review. 35, 4, 393-404.
- McMahon, S.D., Grant, K.E., Compas, B.E., Thurm, A.E., & Ey, S. (2003). Stress and psychopathology in children and adolescents: Is there evidence of specificity? Journal of Psychology and Psychiatry, 44, 1, 107-133.
- Nazlı, S. (2020). Boşanma. Editör S. Nazlı. Evlilik ve aile psikolojik danışmanlığı içinde (s. 257-298). Ankara: Anı Yayınevi.
- Nazlı, S. , Halisdemir, D. , Gülleroğlu, H. D. ve Kiye, S. (2021). Çocukların boşanmaya uyumu ölçeği-okul formu’nun geliştirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50 (232) , 247-265. doi: 10.37669/milliegitim.746784
- Öngider, N. (2006). Evli ve boşanmiş ailelerde algilanan ebeveyn kabul veya reddinin çocuğun psikolojik uyumu üzerindeki etkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Öztürk, S. (2006). Anne babasi boşanmiş 9-13 yaşlarindaki çocuklar ile ayni yaş grubundaki anne babasi boşanmamiş çocuklarin benlik saygisi ve kaygi düzeyleri ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Sağlam, M. (2011). Boşanma sürecinde olan ailelerdeki çocuklarin aile algilarinin ve sorunlarinin resimler araciliği ile incelenmesi. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Schmitt, N. (1996). Uses and abuses of coefficient alpha. Psychological assessment, 8(4), 350.
- Şentürk Aydın, R. ve Nazlı, S. (2014). Yaşam becerileri psikoeğitim programının boşanmış aile çocuklarının uyum düzeylerine etkisinin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi,14, 33, 127-153.
- Şimşek Yüksel, D. (2006). Grupla psikolojik danişmanin ana – babasi boşanmiş ergenlerde boşanmanin olumsuz etkileri ile başa çikma stratejileri ve benlik saygilari üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Şirvanlı Özen, D. (1998). Eşler arasi çatişma ve boşanmanin farkli yaş ve cinsiyetteki çocuklarin davraniş ve uyum problemleri ile algiladiklari sosyal destek üzerindeki rolü. (Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
- Tahirović, S., & Demir, G. (2018). Influence of parental divorce on anxiety level of adolescents. Nicola Yelland (Ed.). Contemporary perspective on child psychology and education, pp. 85-101.
- TUİK (2020). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2019. Haber Bülteni, Sayı 33708. tuikweb.tuik.gov.tr
- TUİK (2021). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2020. Haber Bülteni, Sayı 37211. tuikweb.tuik.gov.tr
- Türkarslan, D. N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla başetme yollari. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 11 (11) , 99-108.
Yıl 2022,
Cilt: 20 Sayı: 2, 119 - 133, 28.06.2022
Öz
Bu çalışmanın amacı Çocukların Boşanmaya Uyumu Ölçeği-Aile Formu’nu (ÇBUÖ-Aile Formu) geliştirmektir. ÇBUÖ-Aile Formu, ebeveynleri boşanmış veya boşanma sürecinde olan çocukların (7-16 yaş) aile ortamındaki davranışlarını gözlemleyen yetişkinlerden (ebeveynler/bakım verenler) veri toplanacak şekilde tasarlanmıştır. Araştırma sürecine % 85,5’ i kadın (315) ve % 14,4’ ü erkek (53) olmak üzere toplam 368 ebeveyn katılmıştır. ÇBUÖ-Aile Formu 13 maddeden oluşan likert tipi bir ölçektir. Ölçek geçerlik ve güvenirlik çalışmaları kapsamında Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) analizleri yürütülmüştür. AFA sonuçlarına göre ölçeğin 13 maddelik iki faktörlü bir yapıya sahip olduğu ve DFA sonuçlarına göre faktör yapısının veriyle uyumlu olduğu anlaşılmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa güvenirliği sorumluluk boyutu için 0,84, duygusal-davranışsal sorunlar boyutu için 0,85 ve tüm ölçek maddeleri için 0,89 olarak hesaplanmıştır. Analiz sonuçları 5’li likert tipi derecelendirmeye sahip ÇBUÖ-Aile Formu’ nun, 13 madde ve iki boyuttan (sorumluluk, duygusal-davranışsal sorunlar) oluştuğunu, çocukların boşanmaya uyumunu ölçmede güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Amato, P. R. & Keith, B. (1991a). Parental divorce and adult well-being: A meta-analysis. Journal of Marriage and the Family, 53, 43–58.
- Amato, P. R., & Keith, B. (1991b). Parental divorce and the well-being of children: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 110(1), 26-46.
- Aral, N. ve Başar, F. (1998). Boşanmış aileye sahip olan ve olmayan çocukların kaygı düzeylerinin incelenmesi. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri, Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Arifoğlu Çamkuşu, B. (2006). Çocuklar için boşanmaya uyum programinin çocuklarin boşanmaya uyum, kaygi ve depresyon düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Arkes, J. (2014). Separating the harmful versus beneficial effects of marital disruptions on children. Journal of Divorce and Remarriage, 58, 526-541.
- Aydoğan, İ. ve Altunbulak, C. (2015). İlköğretim ikinci kademedeki boşanmış ve tam aileye sahip öğrencilerin okul başarıları ve okulda karşılaştıkları problemlerin incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 75-102.
- Babalis, T., Xanthakou, Y., Papa, C., & Tsolou, O. (2011). Preschool age children, divorce and adjustment: A case study in Greek kindergarten. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 9(3) ,1403-1426.
- Bardakçıoğlu, C. (2003). Parçalanmış ve tam aileye sahip çocuklarda benlik imgesi ve depresyon düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Kıbrıs). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Baysal, A. (2003). Anne babasi boşanmiş ve boşanmamiş çocuklarin depresyon düzeylerinin incelenmesi ve okul başarisina yansimasi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (18.basım). Ankara: Pegem Yayıncılık
- Büyükşahin, G. (2009). Boşanmış ve boşanmamiş ailelerden gelen 11-13 yaş arasi çocuklarin anne baba tutumlarini algilama biçimlerinin sosyal uyum düzeyleri ile ilişkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Clarke-Stewart, K. A., McCartney, K., Vandell, D. L., Owen, M. T., & Booth, C. (2000). Effects of parental separation and divorce on very young children. Journal of Family Psychology, 14(12), 304-326, doi: 10.1O37//0893-3200.14.2.3O4
- Downing, S. M. (2004). Reliability: on the reproducibility of assessment data. Medical Education, 38(9), 1006-1012.
- Erol, B. (2005). Grup rehberliği programinin ilköğretim ikinci kademede okuyan parçalanmiş aile çocuklarinin uyum düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Fincham, F.D. (1994). Marital conflict: Correlates, structure and context. Current Directions in Psychological Science, 12, 1, 23-27.
- Fincham, F.D., Grych, J.N., & Osborne, L.N. (1994). Does marital conflict cause children maladjustment? Direction and challenges for longitudinal research. Journal of Family Psychology, 8, 2, 128-140.
- Fiyakalı, N.C. (2008). Anne babasi boşanmiş ve boşanmamiş lise öğrencilerinin sürekli öfke düzeyi ve öfke ifade tarzlarinin karşilaştirilmasi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Hair, J. F. Jr., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: PrenticeHall
- Halisdemir, D. (2020). Boşanmaya uyum programinin velayeti üstlenmiş anne ve çocuklarinin boşanmaya uyum, psikolojik sağlamlik ve aile yaşam doyumlarina etkisi. (Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Huurre, T, Junkkari, H., & Aro, H. (2006). Long-term psychosocial effects of parental divorce: A follow- up study from adolescence to adulthood. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 256 (4), 256-63, doi: 10.1007/s00406-006-0641-y
- Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayınevi.
- Karakuş, S. (2003). Anne-Babası boşanmiş ve boşanmamiş çocuklarin depresyon düzeylerinin incelenmesi ve okul başarisina yansimasi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Kelly, J. B. (2000). Children’s adjustment in conflicted marriage and divorce: A decade review of research. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 39 (8), 963-975.
- Kızıl Aslan, Z. (2020). Sistemik aile yapısı. Editör S. Nazlı, Evlilik ve Aile Psikolojik Danışmanlığı içinde (s. 25-46). Ankara: Anı Yayınevi.
- Lamb, M. E., Sternberg, K. J., & Thompson, R.A. (1997). The effects of divorce and custody arrangements on children’s behavior, development, and adjustment. Family and Conciliation Courts Review. 35, 4, 393-404.
- McMahon, S.D., Grant, K.E., Compas, B.E., Thurm, A.E., & Ey, S. (2003). Stress and psychopathology in children and adolescents: Is there evidence of specificity? Journal of Psychology and Psychiatry, 44, 1, 107-133.
- Nazlı, S. (2020). Boşanma. Editör S. Nazlı. Evlilik ve aile psikolojik danışmanlığı içinde (s. 257-298). Ankara: Anı Yayınevi.
- Nazlı, S. , Halisdemir, D. , Gülleroğlu, H. D. ve Kiye, S. (2021). Çocukların boşanmaya uyumu ölçeği-okul formu’nun geliştirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50 (232) , 247-265. doi: 10.37669/milliegitim.746784
- Öngider, N. (2006). Evli ve boşanmiş ailelerde algilanan ebeveyn kabul veya reddinin çocuğun psikolojik uyumu üzerindeki etkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Öztürk, S. (2006). Anne babasi boşanmiş 9-13 yaşlarindaki çocuklar ile ayni yaş grubundaki anne babasi boşanmamiş çocuklarin benlik saygisi ve kaygi düzeyleri ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Sağlam, M. (2011). Boşanma sürecinde olan ailelerdeki çocuklarin aile algilarinin ve sorunlarinin resimler araciliği ile incelenmesi. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Schmitt, N. (1996). Uses and abuses of coefficient alpha. Psychological assessment, 8(4), 350.
- Şentürk Aydın, R. ve Nazlı, S. (2014). Yaşam becerileri psikoeğitim programının boşanmış aile çocuklarının uyum düzeylerine etkisinin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi,14, 33, 127-153.
- Şimşek Yüksel, D. (2006). Grupla psikolojik danişmanin ana – babasi boşanmiş ergenlerde boşanmanin olumsuz etkileri ile başa çikma stratejileri ve benlik saygilari üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Şirvanlı Özen, D. (1998). Eşler arasi çatişma ve boşanmanin farkli yaş ve cinsiyetteki çocuklarin davraniş ve uyum problemleri ile algiladiklari sosyal destek üzerindeki rolü. (Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
- Tahirović, S., & Demir, G. (2018). Influence of parental divorce on anxiety level of adolescents. Nicola Yelland (Ed.). Contemporary perspective on child psychology and education, pp. 85-101.
- TUİK (2020). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2019. Haber Bülteni, Sayı 33708. tuikweb.tuik.gov.tr
- TUİK (2021). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2020. Haber Bülteni, Sayı 37211. tuikweb.tuik.gov.tr
- Türkarslan, D. N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla başetme yollari. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 11 (11) , 99-108.
Toplam 40 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Haziran 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 20 Sayı: 2 |
