Research Article
BibTex RIS Cite

Investigation of School Principals’ Views on Occupational Health and Safety Practices Carried Out in Schools / Okul Müdürlerinin Okullarda Yürütülen İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Year 2023, Volume: 14 Issue: 4, 288 - 303, 30.08.2023
https://doi.org/10.19160/e-ijer.1294416

Abstract

It is of great importance to carry out various practices related to occupational health and safety (OHS) in order for schools to be safe educational institutions and to prevent various possible danger situations. The primary responsible persons in this area are the school principals, who are the administrators and heads of the schools. As a matter of fact, they have more experience about these activities than teachers and other personnel. Therefore, this research was conducted to examine the opinions of school principals on OHS practices carried out in schools. The research was carried out according to the qualitative method and holistic single case study design. The study group of the research consisted of 17 school principals working in public primary and secondary schools in the Biga district of Çanakkale in the second term of the 2022-2023 academic year. The data were obtained through the responses of the school principals to the structured interview form prepared by the researchers, and were categorized by analyzing with the deductive content analysis technique. As a result of the research, in line with the opinions of the school principals, it was determined that “determining the risk factors and taking the necessary precautions” is the most common practice in schools within the scope of OHS. “Predicting and eliminating the situations that may endanger human life” identified as the most beneficial of the practices at the school within the scope of OHS. It was determined that "problems in the provision of funds" are the most negative aspects of the practices on OHS in schools. The view of “lack of financial support” was determined as the most encountered difficulties/obstacles regarding the practices in schools within the scope of OHS. Finally, in the practices carried out in schools within the scope of OHS, it was determined that the highest expectation from upper units was the view of "material support". It is suggested that OHS trainings should be given with applied and repetitive trainings rather than theoretical and information stacks, and the equipment and financial needs required for OHS practices in schools should be met by upper units. In addition, it is suggested that new school buildings should be designed in accordance with legal criteria within the scope of OHS, responsibilities should be shared with other staff and higher units in order to reduce the responsibility of school principals for possible risk situations in schools, and school principals should be insured for legal sanctions for dangerous situations.

References

  • Akdoğan, K. (2022). Öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tutumlarının incelenmesi: İç Anadolu Bölgesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı, Türkiye.
  • Alli, B. O. (2008). Fundamental principles of occupational health and safety (Second edition), Geneva: International Labour Office.
  • Aydemir, A. (2022a). Okullarda yaşanan olası iş kazalarının türleri ve sebepleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(25), 209-225. http://dx.doi.org/10.52096/usbd.6.25.13
  • Aydemir, A. (2022b). Okullarda yaşanan olası iş kazalarının maliyetleri ve sonuçları. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 8(16), 370-379. http://dx.doi.org/10.52096/jsrbs.8.16.22
  • Baznabaz, M.Ş., Akın, M., Elgörmüş, Y., Özmen, Ş., & Böçkün, M. (2023). Okul ortamında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların doküman analizi ile incelenmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(1), 208-223. https://doi.org/10.46868/atdd.
  • Bülbül, M. (2016). İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının okullar açısından incelenmesi. 8. Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı, İstanbul, Türkiye, 08 Mayıs 2016, ss.60
  • Cereci, C., & Çetin, R. B. (2019). İş sağlığı ve güvenliği mevzuatından kaynaklanan sorumluluklarına ilişkin okul müdürü görüşleri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 151-162.
  • Deliönü, Ö., & Utlu, Z. (2016). Lise ve dengi okullarda iş sağlığı ve güvenliği ile iş sağlığı ve güvenliği dışındaki tehlikeler. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1514-1531. http://dx.doi.org/10.14687/ijhs.v13i1.3434
  • Erdil, A. (2022). The importance of workplace-occupational safety in the perspective of enterprise sustainable development and performance. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel Sayı 42, 88-99.
  • Etikan, I., Musa, S. A., & Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4. http://dx.doi.org/10.11648/j.ajtas.20160501.11
  • Gümüş, B. (2016). Okullarda iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ve öğretmenlerin bu konudaki bilgi düzeylerinin irdelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
  • Hughes, P., & Ferrett, E. (2016). Introduction to health and safety at work (Sixth Edition), London and New York: Routledge, Taylor and Francis Group.
  • Kalkınma Bakanlığı (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023): İş sağlığı ve güvenliği çalışma grubu raporu (Yayın No: KB: 3045-ÖİK: 826). Erişim adresi https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/IsSagligiGuvenligiCalismaGrubuRaporu.pdf
  • Kizirgil, G. (2018). Teknik bilimler meslek yüksekokulu öğrencilerinin iş güvenliği algılarının değerlendirilmesi Fırat Üniversitesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
  • Kök-Sevdalı, N. (2019). Okul yöneticilerinin iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve karşılaştıkları sorunlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu, Türkiye.
  • MEB (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği Genelgesi. Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim adresi https://egitimmevzuat.net/index.php/genelgeler/genelge-2014/92-2014-16-sayili-genelge-i-s-sagligi-ve-guvenligi
  • MEB (2015). Eğitim-öğretim hizmeti verenler için mesleki etik ilkeler. Erişim adresi http://personel.meb.gov.tr/genelge_gorus_yonerge/ET%C4%B0K%20GENELGE.pdf
  • Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
  • Miles, M. B., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks: Sage Publications.
  • Öz, F. (2019). Ortaokullarda iş sağlığı ve güvenliği kültürü üzerine sosyolojik bir inceleme: Diyarbakır örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dicle Üniversitesi, Diyarbakır, Türkiye.
  • Özay, A. D., Sarı-Çavdar, P., & Tekir, Ö. (2020, Haziran). Okul sağlığı uygulamalarının iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi. İzmir Demokrasi Üniversitesi Uluslararası Sağlık Bilimleri Kongresi’nde sunulmuştur.
  • Özgüler, A. T., & Koca, T. (2013). Meslek yüksekokullarında iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin gerekliliği. Electronic Journal of Vocational Colleges, UMYOS Özel Sayı, 15-20.
  • Polit, D. F., & Beck, C. T. (2012). Nursing research: Principles and methods. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
  • Resmî Gazete (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (Kanun No: 6331). Erişim adresi https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm
  • Schreier, M. (2012). Qualitative content analysis in practice. Sage.
  • Starman, A. B. (2013). The case study as a type of qualitative research. Journal of Contemporary Educational Studies, 1, 28-43.
  • Stratton, S. J. (2021). Population research: Convenience sampling strategies. Prehospital and Disaster Medicine, 36(4), 373–374. http://dx.doi.org/10.1017/s1049023x21000649
  • Tadesse, T., & Admassu, M. (2006). Occupational health and safety. University of Gondar: Ethiopia Public Health Training Initiative. Retrieved from https://www.cartercenter.org/resources/pdfs/health/ephti/library/lecture_notes/env_occupational_health_students/ln_occ_health_safety_final.pdf on 20.04.2023.
  • Tekin, A., Tekin, F., Suvaydan, F., Güler, G., & Hafızoğlu, E. (2021). İlkokul öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği eğitimi algısının değerlendirilmesi. MCBÜ Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi, 32(2), 9-18.
  • Topgül, S., & Alan, Ç. (2017). Öğrencilerin iş güvenliği ve iş güvenliği eğitimi algısının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 587-598.
  • Toprakçı, E. (2001). Güç merkezleri açısından okulun örgütsel farklılıkları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 26(26), 277-287. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108501
  • Ustaoğlu, E. (2020). Eğitim kurumlarında iş sağlığı ve güvenliği üzerine bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çankaya Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
  • Uzun, S. S. (2019). Mesleki ve teknik okullarda iş sağlığı ve güvenliği bilinci (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Tarsus Üniversitesi, Mersin, Türkiye.
  • Wright, S. (2011). The learning station: A holistic single-case study of an after school program to address the achievement gap. Theses and Dissertations--Educational Policy Studies and Evaluation. 33. Erişim adresi https://uknowledge.uky.edu/epe_etds/33 Erişim tarihi 15.04.2023.
  • Yılmaz, F. (2009). İş sağlığı ve güvenliğinde okul eğitiminin önemi: Modern örnekler ışığında iş sağlığı ve güvenliği lisans eğitiminin ülkemizde uygulanabilirliği. Kamu-İş, 11(1), 107-138.
  • Zainal, Z. (2007). Case study as a research method. Jurnal Kemanusiaan, 9, 1-6.

Okul Müdürlerinin Okullarda Yürütülen İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi / Investigation of School Principals’ Views on Occupational Health and Safety Practices Carried Out in Schools

Year 2023, Volume: 14 Issue: 4, 288 - 303, 30.08.2023
https://doi.org/10.19160/e-ijer.1294416

Abstract

Okulların güvenli birer eğitim kurumu olabilmesi ve karşılaşılması olası çeşitli tehlike durumlarının önüne geçilebilmesi için İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) ile ilgili çeşitli uygulamaların yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Bu alanda birincil sorumlu kişiler, okulların yöneticisi ve amiri olan okul müdürleridir. Nitekim bu faaliyetler hakkındaki deneyimleri de öğretmenlerden ve diğer personelden daha fazladır. Dolayısıyla bu araştırmada, okul müdürlerinin okullarda yürütülen İSG uygulamalarına yönelik görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel yönteme ve bütüncül tekli durum çalışması desenine göre yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde Çanakkale’nin Biga ilçesindeki kamu ilk ve ortaokullarında görev yapan 17 okul müdürü oluşturmuştur. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanmış yapılandırılmış görüşme formuna okul müdürlerinin verdikleri yanıtlar aracılığıyla elde edilmiş ve tümdengelimli içerik analizi tekniği ile analiz edilerek kategorileştirilmiştir. Araştırma sonucunda okul müdürlerinin görüşleri doğrultusunda, “Risk faktörlerinin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması”nın İSG kapsamında okullarda en fazla yapılan çalışmalar olduğu belirlenmiştir. “İnsan hayatını tehlikeye sokabilecek durumların öngörülerek ortadan kaldırılması”nın da İSG kapsamında okulda yapılan çalışmaların faydalarından en çoğu olarak belirlenmiştir. “Ödenek temininde yaşanan sorunlar”ın ise okullarda İSG’ye ilişkin çalışmaların olumsuz taraflarından en çoğu olduğu saptanmıştır. “Maddi destek yetersizliği” görüşü de İSG kapsamında okullarda yapılan çalışmalarla ilgili en fazla karşılaşılan zorluklar/engeller olarak belirlenmiştir. Son olarak İSG kapsamında okullarda yapılan çalışmalarda üst birimlerden en fazla beklentinin “Maddi destek” görüşü olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda İSG eğitimlerinin teorik ve bilgi yığını şeklinde verilmesinden ziyade uygulamalı ve sürekli tekrarlı eğitimlerle verilmesi gerektiği ve okullarda İSG uygulamaları için gerekli ekipman ve maddi ihtiyacın üst birimlerce karşılanması gerektiği önerilmektedir. Ayrıca yeni okul binalarının İSG kapsamındaki yasal kriterlere uygun tasarlanması, okullardaki olası risk durumları için okul müdürlerinin sorumluluğunun azaltılması için diğer personel ve üst birimlerle sorumlulukların paylaşılması ve okul müdürlerine tehlikeli durumlar için yasal yaptırımlara yönelik sigortalama yapılması gerektiği önerilmektedir.

References

  • Akdoğan, K. (2022). Öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tutumlarının incelenmesi: İç Anadolu Bölgesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı, Türkiye.
  • Alli, B. O. (2008). Fundamental principles of occupational health and safety (Second edition), Geneva: International Labour Office.
  • Aydemir, A. (2022a). Okullarda yaşanan olası iş kazalarının türleri ve sebepleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(25), 209-225. http://dx.doi.org/10.52096/usbd.6.25.13
  • Aydemir, A. (2022b). Okullarda yaşanan olası iş kazalarının maliyetleri ve sonuçları. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 8(16), 370-379. http://dx.doi.org/10.52096/jsrbs.8.16.22
  • Baznabaz, M.Ş., Akın, M., Elgörmüş, Y., Özmen, Ş., & Böçkün, M. (2023). Okul ortamında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların doküman analizi ile incelenmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(1), 208-223. https://doi.org/10.46868/atdd.
  • Bülbül, M. (2016). İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının okullar açısından incelenmesi. 8. Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı, İstanbul, Türkiye, 08 Mayıs 2016, ss.60
  • Cereci, C., & Çetin, R. B. (2019). İş sağlığı ve güvenliği mevzuatından kaynaklanan sorumluluklarına ilişkin okul müdürü görüşleri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 151-162.
  • Deliönü, Ö., & Utlu, Z. (2016). Lise ve dengi okullarda iş sağlığı ve güvenliği ile iş sağlığı ve güvenliği dışındaki tehlikeler. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1514-1531. http://dx.doi.org/10.14687/ijhs.v13i1.3434
  • Erdil, A. (2022). The importance of workplace-occupational safety in the perspective of enterprise sustainable development and performance. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel Sayı 42, 88-99.
  • Etikan, I., Musa, S. A., & Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4. http://dx.doi.org/10.11648/j.ajtas.20160501.11
  • Gümüş, B. (2016). Okullarda iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ve öğretmenlerin bu konudaki bilgi düzeylerinin irdelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
  • Hughes, P., & Ferrett, E. (2016). Introduction to health and safety at work (Sixth Edition), London and New York: Routledge, Taylor and Francis Group.
  • Kalkınma Bakanlığı (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023): İş sağlığı ve güvenliği çalışma grubu raporu (Yayın No: KB: 3045-ÖİK: 826). Erişim adresi https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/IsSagligiGuvenligiCalismaGrubuRaporu.pdf
  • Kizirgil, G. (2018). Teknik bilimler meslek yüksekokulu öğrencilerinin iş güvenliği algılarının değerlendirilmesi Fırat Üniversitesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
  • Kök-Sevdalı, N. (2019). Okul yöneticilerinin iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve karşılaştıkları sorunlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu, Türkiye.
  • MEB (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği Genelgesi. Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim adresi https://egitimmevzuat.net/index.php/genelgeler/genelge-2014/92-2014-16-sayili-genelge-i-s-sagligi-ve-guvenligi
  • MEB (2015). Eğitim-öğretim hizmeti verenler için mesleki etik ilkeler. Erişim adresi http://personel.meb.gov.tr/genelge_gorus_yonerge/ET%C4%B0K%20GENELGE.pdf
  • Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
  • Miles, M. B., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks: Sage Publications.
  • Öz, F. (2019). Ortaokullarda iş sağlığı ve güvenliği kültürü üzerine sosyolojik bir inceleme: Diyarbakır örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dicle Üniversitesi, Diyarbakır, Türkiye.
  • Özay, A. D., Sarı-Çavdar, P., & Tekir, Ö. (2020, Haziran). Okul sağlığı uygulamalarının iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi. İzmir Demokrasi Üniversitesi Uluslararası Sağlık Bilimleri Kongresi’nde sunulmuştur.
  • Özgüler, A. T., & Koca, T. (2013). Meslek yüksekokullarında iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin gerekliliği. Electronic Journal of Vocational Colleges, UMYOS Özel Sayı, 15-20.
  • Polit, D. F., & Beck, C. T. (2012). Nursing research: Principles and methods. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
  • Resmî Gazete (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (Kanun No: 6331). Erişim adresi https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm
  • Schreier, M. (2012). Qualitative content analysis in practice. Sage.
  • Starman, A. B. (2013). The case study as a type of qualitative research. Journal of Contemporary Educational Studies, 1, 28-43.
  • Stratton, S. J. (2021). Population research: Convenience sampling strategies. Prehospital and Disaster Medicine, 36(4), 373–374. http://dx.doi.org/10.1017/s1049023x21000649
  • Tadesse, T., & Admassu, M. (2006). Occupational health and safety. University of Gondar: Ethiopia Public Health Training Initiative. Retrieved from https://www.cartercenter.org/resources/pdfs/health/ephti/library/lecture_notes/env_occupational_health_students/ln_occ_health_safety_final.pdf on 20.04.2023.
  • Tekin, A., Tekin, F., Suvaydan, F., Güler, G., & Hafızoğlu, E. (2021). İlkokul öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği eğitimi algısının değerlendirilmesi. MCBÜ Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi, 32(2), 9-18.
  • Topgül, S., & Alan, Ç. (2017). Öğrencilerin iş güvenliği ve iş güvenliği eğitimi algısının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 587-598.
  • Toprakçı, E. (2001). Güç merkezleri açısından okulun örgütsel farklılıkları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 26(26), 277-287. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108501
  • Ustaoğlu, E. (2020). Eğitim kurumlarında iş sağlığı ve güvenliği üzerine bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çankaya Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
  • Uzun, S. S. (2019). Mesleki ve teknik okullarda iş sağlığı ve güvenliği bilinci (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Tarsus Üniversitesi, Mersin, Türkiye.
  • Wright, S. (2011). The learning station: A holistic single-case study of an after school program to address the achievement gap. Theses and Dissertations--Educational Policy Studies and Evaluation. 33. Erişim adresi https://uknowledge.uky.edu/epe_etds/33 Erişim tarihi 15.04.2023.
  • Yılmaz, F. (2009). İş sağlığı ve güvenliğinde okul eğitiminin önemi: Modern örnekler ışığında iş sağlığı ve güvenliği lisans eğitiminin ülkemizde uygulanabilirliği. Kamu-İş, 11(1), 107-138.
  • Zainal, Z. (2007). Case study as a research method. Jurnal Kemanusiaan, 9, 1-6.
There are 36 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Studies on Education
Journal Section Educational Sciences and Sciences of Field Education
Authors

Gökhan Günay 0000-0002-1430-9186

Fatih Mutlu Özbilen 0000-0003-3187-0028

Publication Date August 30, 2023
Published in Issue Year 2023Volume: 14 Issue: 4

Cite

APA Günay, G., & Özbilen, F. M. (2023). Okul Müdürlerinin Okullarda Yürütülen İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi / Investigation of School Principals’ Views on Occupational Health and Safety Practices Carried Out in Schools. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(4), 288-303. https://doi.org/10.19160/e-ijer.1294416

Creative Commons Lisansı
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)


[email protected]                http://www.e-ijer.com    Address: Ege University Faculty of Education İzmir/Türkiye